په بكتريان کي ناهیده اود هغي (عبادت ځای)

افغانستان د تاریخ په رڼاکې

ناهیده چي داسم خاص په توگه دو بروجنگیواو میرمتوبه منخ کي همدارنکه دختیخ فرهنگد او افسانوي اوفارسي اوب له وینوس) مره مترادفه ده دجنس لطيف دبکلا علام گرخیدلی ده دایسوه تاریخی گیسه او سابقه لري چې يوه رخه يي عمومي جنيه لري او بله برخه یی به خانگری نوگه د یکتربان دخاوري او دامو سیند له پاره ده په اوبستابي ادب کي دناهيدي دکلمی پخوانی بتهد راتاهینا، په شكل راغلي اوعموما دلي كلمي چي عبارت دی لسدار ویسورا، سشره و چې ملحق دی. چی د یوشمير پوهانو په عقيده دآمودسپند نوم و په اوبستایی متون کی اردویسورا اناهینا، گلمه په سلگونوخله تكرار له شاریخ نه دمخه داور خانگری خدای هم په همد له نامه مشهور اوېستا کي داوبو دځانګړي خدای دویستورا اناهیتا په بنيه شوې ده او په څرگنده ښکـاري چې دانوم دمخه له زرتشترا څخه نه، بلکې بادونه شوي ده گابگر المانی بوه باوږي دی چي په غه ترگیسی شوم کي دوه خاص نومونه وو رأمو درود نسوم اوبل دنومورو أوسو موكل نوم ليسدل كبري، أو اناهیتا، وآمنو : -سند داوبو موکل نوم دی.

نوموږی داوېستا له متن نه دیسوې پارچې يادونه کوي او دهغې له مخې استنباط گیري چي د اردو بسورا، یا آمو سينديو لوي مست اوخباند سیند دی چي ددينا له لوري برخي نه بي سرچینه نپولي ده اوپه سلگلونو داوېستا په اصطلاح چې په زرگونـو ښاښونه يې لـه غرونو څخه راښکته کیدال او ددومره لاري په اندازه چي په خلویهت ورخو کي تسر ره گیدای شوه له خپلی سرچیني خخه لري گبدل بايد پاملرنه وکړو چې (آپان پشت) یا داوستا پنخم پښت دخانکړي خدای ستاینه او یادهمدغې لويې رودخاني موكل ته وقف ده چې دیکترنيان له شمالي برخي نه تیريده اوتيريري فرانسوي پـوه "ډارمستټر پـدې باوري دی چې دار دویسوراناهيتا، کوای شو مطهر عالی فوه ترجمه کرو او له هغی خخه مقصد طبيعي سرچینه ده له هغه خایه چي لوړه څوکه يې په ستورو لګيږي او په اوېستاچې دځمکې دمخ ټولې رودخانې ترې سرچينه اخلي، په تازه ماخذ کی داروه بورا، درودخاني نوم أو راشاهبت دهغي دموكل شوم شویدی النده د اچی دزماني په نیربدلو سره د راتاهينا، كلمه له داردويسورا څخه جدا شوه او راناهیتا) ديوې عالي مظهري (ژنې، قوی صفت یادرودخـانې دموکـل دیوې ښکلې جلۍ دځانګړي قيـافي صورت پیداکر چي په هغه برخه کي هم بخبله او ہسنا موي ته وب شكلي معلومات راكوي او وايي . ناهيتا یوه خوانه اوبكلي نجلي ده چی دنکلي اندام لرونگې لوږه ونه لري پاگي او سپخلنيا پی په سر او صورت کی خرگنده ده ملایي تړلې او زرین حاشیه لرونکی کميس يې په تن ،لويي مربع شکله طلاتي والۍ لري او غـاړه کی يې پر سپينه غـاړه ليدل کيږي، خپله ملاتري او تر سينو پوړې ښکلي اوبرجسته معلوميږي، پهيې دطلاتاج پسر کرده بڼه بړيښي او سلخالونه لري چې هر يو۸ مخه لري چې ټول يې پر مخ پرك وهي لکه خرنگه چي كتل کيېي او پستنا اناهيتا داسي تشريح کوي لکه چي مجسمه يې په هغه وخت کې موجودہ وہ، داهم دیادونې وړ ده چې داوېستا دشهادت له مخې په باختر کې دکیسو اوافسانو پ چاهان لکه پیشداديان کواني او اسپه کوړنۍ تر کشتا سپه پورې دوی ټولو له هغې مرسته غوښتې او پخپله زرتشترا هم څوڅو ځله تسرې مرسته غوښتې ده. هفه خه چي أناهینا په دیره اند ازه دبکتریان خاوري ته مربوطوي هغه ددي په خپل نوم دیومعبد عبادت خای وجودو. دبکتريا په پار کي پو کلی اود وير شان اوشوكت لرونکی معبد . اناهيشا معید پا نائیشس په نامه وجودلاره، باید هیر نكرو چيد اناهينامعبد د:بکتر" په خاوره کې ډيره لرغونتيالري او ډيسر په دې عقبده دي چي دامعبد په دی خای کي ور اندي ترهخامنشانو موجود وه اوددي کورنی موسس نیروس پنه باختر کی وروسته له برغملونو د ناهيتا" دين رائين، له خان سره دفارس خاوری ته پور او د خشاباد شاه په ته کې دناهید پرستش په هغه ځای کي خپل اوج ته رسیدلی و.