مزار امام یحیی
شعبان ۱۲۵ه درقريه ارغوی جوزجانان که اکنون قراغو نامیده می شود، بسن هژده سالگی بشهادت رسید.
این قريه بفاصله يك ونیم کیلومتردرمشرق شهرکنونی سرپل( شهری درشمال افغانستان بين بلخ ومیمنه) واقع است ومرقد امام یحیی نیز درآنجاست، که کتیبه ای بخط قدیم کوفی وبنائی کهن سال دارد،ویکی ازفضلای معاصرجوزجان قاری محمد عظیم عظیمی آفراخوانده و ښاغلی محمد یعقوب واحدي جوزجانی آنرا باشرحیدرنامه ژوندون کابل ( شماره ۱۵ سرطان ۱۳۴۱) نشرکرده ومتن آن تاجائیکه خوانده شد ه چنين است:
« بسم الله الرحمن الرحيم هذا قبرالسيد یحیی بن زید بن علی بن الحسين بن علی بن ابی طالب رضوان الله عليه، قتل بارغوی في يوم الجمعة في شهرشعبان المعظم سنه خمس وعشرين ومایة، قتله سليم بن احوزفي ولايت نصربن سيارفي ايام الوليد بن یزید لعنهم الله،مماجرى على يد ابی حمزه احمدبن محمدغفرالله له ولوالدیه .
مما أمر ببناء هذه القبة الشيخ الجليل ابوعبد الله محمد بن شادان الفارسي ( القاد سی ؟) حشره الله مع محمد و اهل بيته .... مماعمل البناء الترمذي غفرالله له ولوالدیه.
هذه القبة ابوعبد الله محمد بن شادان فارسی ابومحمد وعلی غفرله و لوالديه برحمتك يا ارحم الرحمین.
الاميرابی بکروالاميرمحمد بن احمد وا حشرهم مع محمد المصطفى وعليا لمرتضی وولية المجتبی.
انما يريد الله ليطهر ... الى آخر الايه ....
الحسينيه محمد بن شادان فارسی ابتغاء لثواب الله و تقریبأ الی رسول الله ومحبة لأهل بيته الطيبين.
دانشمندگرامی ښاغلی خلیلی که نقل این کتیبه را درسفری بصفحات شمال کشور بدست آورده و بمن دادند، یاد داشت کرده اند، که کلمات فارسی، الفارسی، درین قرات قابل تأمل اند، وممکن است آنراقادسی خواند، منسوب به قادس شمالی هرات.
درحقيقت خواندن این کتیبه که درگچ کنده شده و بمرورزمان شکست وریخت فراوان درآن راه یافته ورسم الخط آن هم قديمتراست،
تعلیقات بحیرا (۳۸۹)
دقتی زیاد بکاردارد.ومن چند عکس آنرا دیده ام، که خیلی پیچیده ومبهم بنظرمی آیند،وممکن است اوروی رسم الخط آنرا بدوره غزنويان و سامانیان ربط داد.
درزين الإخبار گردیزی طبع دانشمند سعید نفیسی (ص ۸۹) نام سلم بن احور براء مهمله اخيراست، که درطبری طبع مصر(ج۸ ص ۳۰۱) سلم بن احوزاست.اما درباره مشهد امام در زين الاخبار گوید: اورا به قصبه اینسوحرب کردند، و یحیی بن زید بکشتند (ص ۸۹)
محشی فاضل سعید نفیسی می نویسد: نام دهی که یحیی بن زيد درآن کشته شده،درمروج الذهب (طبع پاريس ج ۶ص ۲ و چاپ قاهره ۱۳۴۶ق،ج۲ص ۱۸۵) ارعونة. ودرعمدة الطالب تاليف ابن مهنا(چاپ بمبی ۱۳۱۸ق، ص ۲۳) ارعوى. و در دایرة المعارف اسلام (ج ۴ص۱۲۱۵) ارغوه چاپ شده (حواشی برزين الاخبارطبع نفیسی )
ازروی این کتیبه توان گفت: که اصل نام (ارغوی) بوده،که اکنون آنرا قراغوگویند.
متن نوشته مسعودی دراین باره چنين است:
«ظهرفي ايام الوليد بن يزيد، یحیی بن زید بن علی بن الحسين بن علی بن ابی طالب عليهم السلام با لجوزجان من بلاد خراسان منكراللظلم وماعم الناس من الجو، فسيراليه نصربن بسیارسالم بن ادوزالمازنی، فقتل يحيي في المهركة بقرية يقال لها ارعونه و دفن هنالك و قبره مشهورمرورالى هذه الغاية... »
(مروج الذهب ۳، ۱۴۵ )