په افغانستان کی د سکندر د تلود لار

الومری برخه د هري رود له سيمي ختیخ پلوته د بلخ ایکتر بار و. په دي خوا يې يو څه فاصله وهلې وه، چې يو ناڅاپي د (ستي برزن) پساڅون هغه بېرته گرخبدلوته ار ویست به دي وخت کی د ولایت مرکز ارنه کوافا و اود هغه د اوسید لو خای دهرات موجوده ارگن او پا اختیارالدين کلاوه د هرات واکمن، چيد سکندر نظامي مشاور هم و، يو شمېر یونانيان يـې وژلي او ښار يې په خپل لاس کې اخیسستی و، خو کله چې سکندر راوګرځېد د هرات له واكمن سره تر خونړيو جګړو وروسته يې د رارته کوافـا ښار) فتح کر، سکندر چې د هرات له خلکو نه په ويره کې و، اړو، چي يوه نظامي كلا هلته جوړه کړي، چي دايی د افغانستان په خاوره گي لومری نظامی کلا وه، چی سکندريه ارې په نوم يې شهرت پېدا کړ. سکندر وروسته تردي پي بلخ ته له تلو يي ووه وگره او خپلي د تلي الازي ته بي جنوب پلوئه بدلون ورگر او د زرانگیابا، درانجیانا، ساکستانا ولايت ته دأخل او له يشد سیستان خخه د اپرونتازیا» د بسار پر لور مخ په وړاندي لاز. د دې یار موقعیت په یشاوران) کې تاكي، چسې کتنډوالې يـې د هامون یا دسیستان دسیند شمال لورته تزدی پرتی دي أو دا خای د ۱۸۰ میلو په واتن د هرات جنوب پلوته واقع دي، د سکندر دویم استوگن خای یا پرونتیازیا سکندریه په همدغه پشاوران كي يادوي او كني سکندر د رانجيانا له ولایٹ څخه، چی دا د هامون سیمه وه او په هغه وخت کی اباده او ویره گنه گونه یی درلوده له هیرمند نه په ملحلي دول ورتـېر او د ارغنداو سيمې ته چې د اراکوزي ولايت و، ورداخل شو. دا ولابت اوس د کندهار په نوم ياد يسږي او دا هغه نوی ښار دی، چې د سدوزیانو د پشتگر أحصد شاه دراشي له خوا جور گرای شوی، د کندهارد موجوده ښار لويديځ پلوته (له مرکز نه د پنځه کیلو مترو پـه فاصله)يو شمېر کنډوالې پرتـې دي، چې د کندهار زوړ ښار يې بولي. همدغه سرك، چي اوس د ارغتداو له يوي خوا د كوگران تر يسوې يرخې تپرېږي د کاروانونو د پخوانیولاو استاز یتوب گوي د اشوکا کيتبه، چې د (دويمې مخزېږدي پنېړۍ په نيمايي کې د موریاگورنی پاچا و، دا ثابتري، چی دا شار د هندي موریاپانو همهالی أو په وبر احتمال د سکندر د راتلوبه وخت اباد و أو سکندر هلته خپله دريمه سکندریه پر ۳۳۹ مخزبي دي د اراگوزي په نامه جوره کره کوای شو، چی د سکندر د نگدلاز له سکندربه ارگوزي بعنی د کندهارله و شاره تر فزنی او دهغو غرونو لمنوپوری، چی د موهوده سرك شمال ته واقع دي وتاکو اینالیایی لرغون پسپژندونکی د هواي عکاسی له مخی به دی باور دی، چي د اوستي غزتي به چار چاپبره سيمه کي د بونانی نوپوښار و او د غزني جغرافیایی مرگزیت هم دا نظرشانیدوي د سکندر خط سپر له غزنی شه وروسته بیا هم غروشو ته په نژدی نردي ساحه کې له وردگ، میدان او ارغندي نه تېر شوی، خو کابل ته نه دی راغلی او همغسي له ارغندې څخه مستقیم د پغمان غرونو له لمنود کاپیسا سیمې ته داخل شوی او دلته بیا اوسني خواجې سرای ته نژدې يو شمبر کندوالي لرو، چی په سارسكندري او حصار سکندري مشهوري دي سکندر د ۳۲۸ مخـزېږدي کال په ژمي کی هغه خای ته نژدې، چېد پنجشیر شتل، سالنګ او غوربند سیندونه سره یوخای شوي ورسېد او د بکرام په شمال د عبد الله برج په سیمه کی د سکندر د موقتي توقف خای خرگند بري کولای شو ووايو، چي پدغه ډله کې دقفقـاز سکندریه او د پاروپامیزاد سکندریه هم شته. د سکندر يون له دې كلاڅخه، چې د هندوکش په پای کي پرته وه، د ۳۲۷ مخز ېږدي په پسرلي کي د پنجشیر دري له لاري او دخأواك له کوتل نه شوی دی او د ده مخې ته لومړی د هندوکش په شمالي برخو کی اندراب راخي، چي به يوناني ماخذ کي د ادراپاسکا په نوم باد شوی دی، له دي ځایه وروسته د سکندر يون د بکتر تر ښار پوري په دقيق دول معلوم نه دي د ایبك او تاشقرغان لاره غرنی او دقندوز پر لور پرته لاره جلگه يي ده سکندر هم له بلخ نه د اموسيند شمال لور ته او هم د بلخ لويديخ لور ته د مر غـاب تـر سيمې پورې تلی دی، چې په بالامرغاب کې د مارجیان د سکندريې پانې شوني د دي نظریي شاهدې دي، له بلخ نه د پروان سکندری ته د سکندر راتگ غالباد (کوشان) د درې پر لار، چي د قفقاز له سكندريې نه د ختيځ پر لور په عمومي ډول له ریزه کوهستان، نجراو، تگاو، لغمان او کونر له کوزنی برخي د اوسني اسمار تر خوا تبر او سوات ته ورداخل شوی دی او سند اندوس د سیند تر غاړه وړاندې تللی دی. هغه په دغه لنډه لیکنه کې تر دې ډېر او په دقیقه توګه تعقیبولی او څېړلی نه شو. د افغانستان په خاوره کي خلورمهیا پنخمه سكندریه، چی سکندر جوړه کړې هغه د پخواني پروان يا اوسني جبل السراج د هغي نقطې ښي پلو ساحل کي واقع ده، چي د خو سیندگوتو اوبه سره پو خای شوي دي.