کوه پهلوان یا پهلوان کوه

از کتاب: بگرام ، فصل سوم

کوه پهلوان یا پهلوان کوه یا طوریکه از لحاظ خوردی آن را "کوه بچه پهلوان" هم مینامند کوه کوچکی است که تقریباً بشکل هرم یا مخروطی در کنار رودخانه پنجشیر و سمت شرقی جلگه بگرام افتاده است این کوه که بفاصله ۳ کیلو متری شرق خرابه های شهر یونانی و کوشانی بگرام افتاده و به دامنه های چهار طرف آن هنوز هم آثار هفت یا هشت معبد بودائی معلوم میشود و حتماً افسانه های نسبت به خود داشته و دارد ، مردم وجه تسمیه آن را به پهلوان به انواع مختلف نقل میکنند بعضی میگویند که در ازمنه قدیمه این کوه به دامنه های کوه "خم زرگر" و ریگ روان و کوهستان و ریزه کوهستان مربوط و متصل بود و آبهای رودخانه های خروشان پنجشیر- شنل - سالنگ - غوربند منفذی نداشته در اینجا جمع میشد و کل منطقه شمالی زیر آب بود تا حضرت علی کرم الله وجه پارچه از کوه پهلوان را برداشته و آب بجانب شرق جاری شد. موسیو فوشه در موقعیکه بار اول کاپیسا را می بیند میگوید که اگر این جلگه قشنگ با حصار کوهستانی خود دریاچه میداشت کاملاً شبیۀ کشمیر میشد. اگر مستشرق فرانسوی این افسانه بومی ما را بشنود خواهد دید که خواب او هم در آن گنجانیده شده و کاپیسا اقلا در تخیل بومیان در پای حلقه حصار کوهستانی قشنگ خود دریاچه هم داشت. بعضی ها برای تشریح وجه تسمیه این کوه افسانه کوچکی دیگری هم نقل میکنند و میگویند در زمان قدیم بالای این کوه پهلوانی زندگانی میکرد که از حیث قامت عظیم الجثه بود و به اندازه هیکل بزرگ داشت که از فراز کوه به رودخانه پنجشیر دست دراز کرده آب میگرفت و خمیر میکرد و چنانچه در یکی از چقوری ها جای پای او هم معلوم میشود.