سانسکریت ویدی
اصل مبدأ خانواده زبانهای هندی را زبانی تشکیل می دهد که مدققین بنام فرضی "هندی مشترک" یاد کرده اند که از آن در ظاهر امر عجالتاً اثری نیست و اگر هم است همان هندی قدیم است که به زبان دیگر آنرا "سانسکریت ویدى" یا زبان "ودا" میخوانند و با وجود اینکه زبان سرودهای ویدی هم یکدست نیست رویهمرفته آنرا صحیح ترین یا قریب ترین مظهر هند و اروپائی می شمارند. این زبانی است که از روی آن بهتر از لسان اشعار هومر و بهتر از حصص اوستا کیف زبان مادری اولیه "هند و اروپائی" را درک می توانیم سپس سانسکریت کلاسیک میآید و این زبانی است که پانی نی (Panini قرن سوم ق - م) عالم صرف و نحو اتکی برای تفریق آن زبان سرود آنرا (بهشه Bhasa) خوانده است زبان بهشه کلاسیک مانند زبان ویدی همان هندی قدیم است که در یک موقع معین زیر قوانین و انضباط آمده و هنوز تحت تاثیر ویدی است.
هندی متوسط نه از سانسکریت کلاسیک بلکه از همان هندی اولیه جدا شده است. اگر چه ظهور آنرا در قرن 6 (ق - م) نسبت می دهند ولی عروج آن معاصر آشوکا است که فرامین سنگی و ادبیات چاپی و پراکریتها از آن نمایندگی می کند. سپس هندی جدید می آید که عبارت از اردو و هندی میباشد اولی با نفوذ اسلام و عرب با زبان عربی و فارسی مخلوط شده و به رسم الخط فارسی و عربی است. زبان دومی از اینگونه کلمات عاری است هندی کلمات جدید خویش را از زبان سانسکریت گرفته و برسم الخط (دیوا نگاری) نوشته میشود.