سعید خان صوبه دار کابل

از کتاب: بالاحصار کابل و پیشآمدهای تاریخی

در فهرست صوبه داران کابل بعد از خواجه ابوالحسن مهمندی مخاطب به شیرخان که تا اواخر سال سوم جلوس شاه جهان به این عهده برقرار بود، اسمی از شخص دیگری موسوم به سعیدخان برده شده که بعدها در اثر کامیابی هائی که در مسئله استرداد قندهار از حکام صفوی بعمل می آورد، به لقب ظفرجنگ بهادر نایل میشود. واضح معلوم نمیشود که این شخص به کدام تاریخ به صوبه داری کابل مقرر شده است.

از واقعات مهمی که سعید خان صوبه دار کابل در آن نقش عمده دارد، مسئله انتقال قندهار از صفوی های ایران به کورگانی های هندی است. بعد از پنکه بابر مرکز سلطنت را از کابل به آگره و دهلی انتقال داد و کابل حیثیت مرکز فرعی بخود گرفت و اولاده او به جنگهای باهمی ،پرداختند، رفته رفته وضعی در کشور ما پیش آمد که کابل به حیث یک صوبه هند یا صوبه داری جزء قلمرو امپراطوری مغلی هندی اداره میشد در صفحات شمال از بک ها (امام قلی خان و نذر محمد خان) به قدرت رسیدند و در صفحات شمال غربی از هرات تا کرانه های هیرمند صفوی های ایران نفوذ خود را قایم کردند و قندهار دست بدست میان صفوی ها و کورگانی ها میگشت.

قبل برین در صفحات همین اثر دیدیم که چطور در حدود ۱۰۵ سال قبل (محسوب از سال ۱۳۳۶) از جلوس شاه جهان شاه طهماسب میخواست قندهار را تسخیر کند و خواجه کلان بیگ از طرف کامران میرزا یکی از پسران بابر از شهر مذکور دفاع کرد شاه عباس صفوی در سال هفدهم سلطنت جهانگیر در حوالی ۱۰۳۲ هجری قمری آن شهر را بتصرف آورد و این ترتیب تقریباً ۱۵ سال دوام کرد و در ۱۰۴۷ شاه جهان مصمم شد که قندهار را از تصرف صفوی ها بیرون کند. اگر چه شاه مذکور یک پسر خویش شهزاده شجاع را برای تعمیل نظریات خود با قوای زیاد به کابل فرستاد چنانچه نامبرده بتاریخ ۱۷ ربیع الاول ۱۰۴۷ به کابل رسید ولی قبل از پنکه وی وارد کابل ،شود سعید خان حاکم کابل به کمک عوض خان قاشقال حاکم غزنین از راه سیاست و قوه طوری زمینه را فراهم کردند که قندهار تسلیم گردید. فراموش نباید کرد که علیمردان خان معروف اصلاً بحیث حاکم از طرف شاه صفی شاه صفوی ایران بر قندهار حکومت داشت ولی میانه او با دولت صفوی برهم خورد و جانب شاه جهان گرائید و به این ترتیب قندهار از حیطه تصرف صفوی ها برآمد و جزء متصرفات کورگانی ها گردید. سعید خان حاکم کابل با نقش مهمی که در این زمینه بازی کرد به لقب بهادر ظفر جنگ ملقب گردید. سپس به تعقیب قندهار، قلاع بست زمین داور و گرشک یکی بعد دیگری از حیطه تسلط صفویها کشیده شد و تمام ولایت قندهار با قلاع و نقاط مربوط جزء قلمرو شاه جهان کورگانی هندی شد. (۱۵۷)