چند متن از ناصرخسرو بلخی
ﻧﺎﺻﺮ ﺧﺴﺮو ﻗﺒﺎدﯾﺎﻧﯽ ٦ﺑﻠﺨﯽ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺣﺠﺖ درﺳﻨﻪ ٣٩٤ﻫ در ﻗﺒﺎدﯾﺎن ﺑﻠﺦ ﻣﺘﻮﻟﺪ و درﺳﺎل ٤٨١ﻫ درﯾﻤﮕﺎن ﺑﺪﺧﺸﺎن د رﮔﺬﺷﺖ ،ﻧﺎﺻﺮ ﭘﯿﺶ از ﻋﻤﺮ ٢٧ﺳﺎﻟﮕﯽ در دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎی ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ ﻣﺤﺸﻮر ﺷﺪه ﺑﻮد ودر ٤٣ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺣﺞ ﺑﺮاﻣﺪ وﺗﺎﻣﺼﺮ رﺳﯿﺪ،در ﺣﺪود ٤٧٠ﻫ ق در ﻣﺼﺮ ﻣﺬﻫﺐ اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯽ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ وﺑﻌﺪ از ﻃﯽ ﻣﺪارج درﯾﻦ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﺪرﺟﻪ"ﺣﺠﺖ"رﺳﯿﺪ وﺑﺨﺮاﺳﺎن ﺑﺮای ﺗﺒﻠﯿﻎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪ ﻛﻪ درﯾﻦ وﻗﺖ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد.
ﻧﺎﺻﺮ آﺛﺎر ﻓﺮاوان ﻣﻨﻈﻮم وﻣﻨﺜﻮر ﺑﺴﯿﺎر ﺷﯿﻮا وﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﯾﯽ دارد و ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ زﺑﺎن دری اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ و ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺧﺎص ﻓﻠﺴﻔﯽ ودﯾﻨﯽ واﻧﺘﻘﺎدی وﻣﻮاﻋﻆ را ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﲤﺎم در اﻧﻮاع اﺷﻌﺎر ﺧﻮد ﭘﺮوراﻧﺪه و دﯾﻮاﻧﺶ درﯾﺎزده ﻫﺰار ﺑﯿﺖ ﻃﺒﻊ ﮔﺮدﯾﺪه،آﺛﺎر دﯾﮕﺮ او ﻣﻨﻈﻮم وﻣﻨﺜﻮر زﯾﺎد اﺳﺖ وﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪء او ﻛﻪ در ﺳﻨﻪ ٤٥٥ﻫ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﺜﺮ دری اﺳﺖ ،وی ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻘﺎد ودارای ﺻﺮاﺣﺖ ﻟﻬﺠﻪ وﮔﻔﺘﺎر ﺗﯿﺰ وﺗﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪح ﻫﯿﭻ ﺣﺎﻛﻤﯽ را ﻧﮕﻔﺘﻪ ودر آﺛﺎر ﺧﻮد ارزش ﻫﻨﺮی وﻣﻌﻨﻮی را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده اﺳﺖ وﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮدش ﮔﻮﻫﺮ ﺳﺨﻦ ﺧﻮد را در ﭘﺎی ﺧﻮ ﻛﺎن ﻧﺮﯾﺨﺘﻪ اﺳﺖ:
ﻣﻦ آﱎ ﻛﻪ در ﭘﺎی ﺧﻮﻛﺎن ﻧﺮﯾﺰم
ﻣﺮ اﯾﻦ ﻗﯿﻤﺘﯽ درِ ﻟﻔﻆِ دری را
ﻧﺎﺻﺮ ﺑﻬﺎی ﻫﻨﺮ وﺳﺨﻦ ﺧﻮد را ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽ ﺑﺮد :
وﯾﻦ ﻫﺮ دو رﻫﺒﺮ ﻧﺪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﻣﺮا
ﻫﺮ ﻛﺲ ﻫﻤﯽ ﺣﺬر زﻗﻀﺎ وﻗﺪر ﻛﻨﺪ
ﯾﺎد اﺳﺖ اﯾﻦ ﺳﺨﻦ زﯾﻜﯽ ﻧﺎﻣﻮر ﻣﺮا
ﻧﺎم ﻗﻀﺎ ﺧﺮد ﻛﻦ وﻧﺎم ﻗﺪر ﺳﺨﻦ
اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻄﯿﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ ﻣﺮ ﻣﺮا
داﻧﺶ ﺑﻪ از ﺿﯿﺎع ١وﺑﻪ از ﺟﺎه وﻣﺎل وﻣﻠﻚ
ﭼﻮن ﻋﺎﻗﻼن ﺑﭽﺸﻢ ﺑﺼﯿﺮت ﻧﮕﺮ ﻣﺮا
ﮔﺮ ﺑﺎﯾﺪت ﻫﻤﯽ ﻛﻪ ﺑﺒﯿﻨﯽ ﻣﺮا ﺗﻤﺎم
زﯾﻦ ﭼﺮخ ﭘﺮ ﺳﺘﺎره ﻓﺰو ﻧﺴﺖ ا ﺛﺮ ﻣﺮا
ﻣﻨﮕﺮ ﺑﺪﯾﻦ ﺿﻌﯿﻒ ﺗﻨﻢ زاﻧﻜﻪ در ﺳﺨﻦ
در ﻋﺼﺮ ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن ﻣﺘﺎع ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎی ﻫﻨﺮ وﺷﻌﺮ در ﻣﺪاﺣﯽ وﭼﺎﭘﻠﻮﺳﯽ ﭼﻨﺎن ﻣﺒﺘﺬل ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ اﻛﺜﺮﯾﺖ اﺷﻌﺎر ﺳﺨﻦ ﮔﻮﯾﺎن ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﻗﺼﺎﯾﺪ در ﺳﺘﺎﯾﺶ اﻣﺮای ﺟﺒﺎر،اﻣﺎ ﻧﺎﺻﺮ اﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮان ﻣﺪاح وﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮ در ﺑﺎری ﻛﻪ ﻣﺘﺎع ﻫﻨﺮ ﺧﻮد را در ﺑﺎزار ﲤﻠﻖ و دروﻏﮕﻮﯾﯽ ﻧﻬﺎده اﻧﺪ ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺘﻘﺎد ﻣﯿﻜﻨﺪ :
رخ ﭼﻮن ﻣﻪ وزﻟﻔﻚ ﻋﻨﺒﺮی را
ﺻﻔﺖ ﭼﻨﺪ ﮔﻮﯾﯽ زﺷﻤﺸﺎد وﻻﻟﻪ
ﻛﻪ ﻣﺎﯾﻪ اﺳﺖ ﻣﺮﺟﻬﻞ وﺑﺪ ﮔﻮﻫﺮی را
ﺑﻌﻠﻢ وﺑﻪ ﮔﻮﻫﺮ ﻛﻨﯽ ﻣﺪﺣﺖ آﻧﺮا
دروغ اﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺮ ﻛﺎﻓﺮی را
ﺑﻪ ﻧﻈﻢ اﻧﺪرآری دروغ وﻃﻤﻊ را
ﻧﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﭘﺴﺖ وﺑﻠﻨﺪ وﻧﺸﯿﺐ وﻓﺮاز اﺟﺘﻤﺎع ﻧﺎﻣﺘﻮازن ﻛﻪ دران ﺑﺮاﺑﺮی وداد ﮔﺮی ﻧﺒﻮد ﻣﻠﺘﻔﺖ اﺳﺖ و آﻧﻘﺪر آﺷﻔﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد ﻛﻪ درﯾﻦ ﺑﺎره ﺑﺎﺧﺪا اﺣﺘﺠﺎج ﻣﯿﻜﻨﺪ:
ﺑﺎر ﺧﺪاﯾﺎ! اﮔﺮ زروی ﺧﺪاﯾﯽ
ﭼﻬﺮه روﻣﯽ وﺻﻮرت ﺣﺒﺸﯽ را
ﻃﻠﻌﺖ ﻫﻨﺪو و روی ﺗﺮك ﭼﺮا ﺷﺪ
از ﭼﻪ ﺳﻌﯿﺪ اﻓﺘﺎد واز ﭼﻪ ﺷﻘﯽ ٣ﺷﺪ
ﭼﯿﺴﺖ ﺧﻼف اﻧﺪر آﻓﺮﯾﻨﺶ ﻋﺎﻟﻢ
ﻃﯿﻨﺖ ٢اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻪ ﺟﻤﯿﻞ ﺳﺮ ﺷﺘﯽ !
ﻣﺎﯾﺔ ﺧﻮ ﺑﯽ ﭼﻪ ﺑﻮد وﻋﻠﺖ زﺷﺘﯽ ؟
ﻫﻤﭽﻮ دل دوزﺧﯽ و روی ﺑﻬﺸﺘﯽ؟
زاﻫﺪ ﻣﺤﺮاﺑﯽ و ﻛﺸﯿﺶ ﻛﻨﺸﺘﯽ
ﭼﻮن ﻫﻤﻪ را داﯾﻪ وﻣﺸﺎﻃﻪ ﺗﻮ ﮔﺸﺘﯽ
ﺑﺮ ﮔﺮوﻫﯽ ﺧﺮﺑﻂ ٦وﺧﺴﯿﺲ ﺑﻬﺸﺘﯽ !
ﮔﯿﺮم دﻧﯿﺎز ﺑﯽ ﻣﺤﻠﯽ ٥دﻧﯿﺎ
ﻣﺤﻨﺖ ﻣﻔﻠﺲ ﭼﺮا ﺳﺖ ﻛﺸﺘﯽ ﻛﺸﺘﯽ؟
ﻧﻌﻤﺖ ﻣﻨﻌﻢ ﭼﺮا ﺳﺖ درﯾﺎ درﯾﺎ
در ادﺑﯿﺎت دری ﺑﺎاﯾﻦ ﺟﺮأت وﺻﺮاﺣﺖ ﻟﻬﺠﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺎﻋﺮی دارﯾﻢ وی ﺑﯿﻚ ﺳﺘﻤﮕﺮ ﻣﻌﺰول ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻮﯾﺪ :
ﭼﻨﺪ ﮔﺮدی ﮔﺮد اﯾﻦ ﺑﯿﭽﺎر ﮔﺎن ﻧﺎﻛﺴﺎن را ﺟﻮﯾﯽ از ﺑﺲ ﻧﺎ ﻛﺴﯽ
ﺗﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯽ رﺑﻮدی ﭼﻮن ﻋﻘﺎب ﭼﻮن ﺷﺪی ﻋﺎﺟﺰ ﮔﺮ ﻓﺘﯽ ﻛﺮ ﮔﺴﯽ
ﻓﺎﺳﻘﯽ ﺑﻮدی ﺑﻮﻗﺖ دﺳﺘﺮس ﭘﺎرﺳﺎ ﮔﺸﺘﯽ ﻛﻨﻮن در ﻣﻔﻠﺴﯽ
ﯾﻚ ﻗﺼﯿﺪه ﻧﺎﺻﺮ ﺧﺴﺮو:
ﻣﺮاﻫﻞ ﻓﻀﻞ وﺧﺮد راﻧﻪ ﻋﺎم وﻧﺎدان را
ﺳﻼم ﻛﻦ زﻣﻦ ای ﺑﺎد! ﻣﺮ ﺧﺮاﺳﺎﻧﺮا
ﺧﺒﺮ ﺑﯿﺎور از اﯾﺸﺎن ﲟﻦ ﭼﻮ داده ﺑﻮی
زﺣﺎل ﻣﻦ ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺧﺒﺮﻣﺮاﯾﺸﺎن را
ﻣﻜﺮﺧﻮﯾﺶ ﺧﻮداﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﺎرﮔﯿﻬﺎن را
ﺑﮕﻮی ﺷﺎن ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﺳﺮوﻣﻦ ﭼﻮ ﭼﻤﻨﺒﺮﻛﺮد
ﻧﮕﺮ ِﻛﺘﺎن ﻧﻜﻨﺪ ﻏﺮه ﻋﻬﺪ وﭘﯿﻤﺎﻧﺶ ﻛﻪ او وﻓﺎ ﻧﻜﻨﺪ ﻫﯿﭻ ﻋﻬﺪ وﭘﯿﻤﺎن را
ﭼﻨﺎن ﺑﺪ وﺑﻨﮕﺮ ﻛﻮ ﺑﭽﺸﻢ ﺑﻬﻤﺎن را
ﻓﻼن اﮔﺮ ﺑﺸﻜﺴﺖ اﻧﺪ ران ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ
ازﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ ﺑﺠﻤﻠﻪ ﻫﺮ ﭼﺶ داد
ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎزﺳﺘﺪ ﻫﺮﭼﻪ داده ﺑﻮدآن را
ازاﻧﻜﻪ در دﻫﻨﺶ اﯾﻦ زﻣﺎن ﻧﻬﺪ ﭘﺴﺘﺎن
ﻧﮕﻪ ﻛﻨﯿﺪﻛﻪ دردﺳﺖ اﯾﻦ وآن ﭼﻮ ﺧﺮاس
ﺑﻪ ﻣﻠﻚ ﺗﺮك ﭼﺮا ﻏﺮه اﯾﺪ ﯾﺎد ﻛﻨﯿﺪ
ﻛﺠﺎﺳﺖ آﻧﻜﻪ ﻓﺮﯾﻐﻮﻧﯿﺎن زﻫﯿﺒﺖ او
ﭼﻮ ﻫﻨﺪ را ﺑﺴﻢ اﺳﭗ ﺗﺮك وﯾﺮان ﻛﺮد
ﻛﺴﯽ ﭼﻨﻮ ﺑﺠﻬﺎن دﯾﮕﺮی ﻧﺪاد ﻧﺸﺎن
ﭼﻮ ﺳﯿﺴﺘﺎن زﺧﻠﻒ ،ری زرازﯾﺎن ﺑﺴﺘﺪ
ﻓﺮﯾﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﯿﮕﺸﺖ در ﺟﻬﺎن آری
ﺷﻤﺎ ﻓﺮﯾﻔﺘﮕﺎن ﭘﯿﺶ او ﻫﻤﯽ ﮔﻔﺘﯿﺪ
ﺑﻔﺮ دوﻟﺖ او ﻫﺮﻛﯽ ﻗﺼﺪ ﺳﻨﺪان ﻛﺮد ﺑﺰﯾﺮ
ﭘﺮﯾﺮ ﻗﺒﻠﺔ اﺣﺮار زاوﻟﺴﺘﺎن ﺑﻮد
ﻛﺠﺎ ﺳﺖ اﻛﻨﻮن آن ﻣﺮدوآن ﺟﻼﻟﺖ وﺟﺎه
ﺑﺮﯾﺨﺖ ﭼﻨﮕﺶ وﻓﺮﺳﻮده ﮔﺸﺖ دﻧﺪاﻧﺶ
ﺑﺴﺎﻛﻪ ﺧﻨﺪان ﻛﺮده اﺳﺖ ﭼﺮخ ﮔﺮﯾﺎن را
ﻗﺮار ﭼﺸﻢ ﭼﻪ د اری ﺑﺰﯾﺮ ﭼﺮخ ﭼﻮ ﻧﯿﺴﺖ
ﻛﻨﺎره ﮔﯿﺮ از وﻛﺎﯾﻦ ﺳﻮار ﺗﺎزان اﺳﺖ
ﺑﺘﺮس ﺳﺨﺖ ز ﺳﺨﺘﯽ ﭼﻮ ﻛﺎر آﺳﺎن ﺷﺪ
ﺑﺮاﺳﻤﺎن ز ﻛﺴﻮف ﺳﯿﻪ رﻫﺎﯾﺶ ﻧﯿﺴﺖ
زﭼﯿﺰ ﻫﺎی ﺟﻬﺎن ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﻮار وارزان ﺷﺪ
دﮔﺮ زﻣﺎن ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ ﺑﻪ ﻗﻬﺮ ﭘﺴﺘﺎن را
ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺪﯾﺪﯾﺪ ﻣﺮ ﺧﺮاﺳﺎن را
ﺟﻼل و دوﻟﺖ ﻣﺤﻤﻮد زاوﻟﺴﺘﺎن را
زدﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺪادﻧﺪ ﮔﻮز ﮔﺎﻧﺎن را
ﺑﭙﺎی ﭘﯿﻼن ﺑﺴﭙﺮد ﺧﺎك ﺧﺘﻼن را
ﻫﻤﯽ ﺑﻪ ﺳﻨﺪان اﻧﺪر ﻧﺸﺎﻧﺪ ﭘﯿﻜﺎن را
و زاوج ﻛﯿﻮان ﺳﺮ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ اﯾﻮان را
ﭼﻨﻮ ﻓﺮﯾﻔﺘﻪ ﺑﻮد اﯾﻦ ﺟﻬﺎن ﻓﺮاوان را
ﻫﺰار ﺳﺎل ﻓﺰون ﺑﺎد ﻋﻤﺮ ﺳﻠﻄﺎن را
دﻧﺪان ﭼﻮن ﻣﻮم ﯾﺎﻓﺖ ﺳﻨﺪان را
ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻛﻌﺒﻪ اﺳﺖ اﻣﺮوز اﻫﻞ ا ﯾﻤﺎن را
ﻛﻪ زﯾﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﻫﻤﯽ دﯾﺪ ﺑﺮج ﺳﺮﻃﺎن را
ﭼﻮ ﺗﯿﺰ ﻛﺮدﺑﺮاو ﻣﺮگ ﭼﻨﮓ و دﻧﺪان را
ﺑﺴﺎ ﻛﻪ ﮔﺮﯾﺎن ﻛﺮدﺳﺖ ﻧﯿﺰ ﺧﻨﺪان را
ﻗﺮار ﻫﯿﭻ ﺑﯿﻚ ﺣﺎل ﭼﺮخ ﮔﺮ دان را
ﻛﺴﯽ ﻛﻨﺎر ﻧﮕﯿﺮد ﺳﻮار ﺗﺎ زان را
ﻛﻪ ﭼﺮخ زود ﻛﻨﺪ ﺳﺨﺖ،ﻛﺎر آﺳﺎﻧﺮا
ﻣﺮآ ﻓﺘﺎب در ﺧﺸﺎن وﻣﺎه ﺗﺎﺑﺎن را
ﮔﺮان ﺷﺪه ﺛﻤﺮ آن ﭼﯿﺰ ﺧﻮار وارزان را
ﻣﯿﺎﻧﻪ ﻛﺎر ﻫﻤﯽ ﺑﺎش وﺑﺲ ﻛﻤﺎل ﻣﺠﻮی
زﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﻧﯿﻜﻮ ﺧﻮﯾﺸﱳ ﻫﻼك ﻣﻜﻦ
ﻧﮕﺎه ﻛﻦ ﻛﻪ ﭼﻮ ﻓﺮﻣﺎن دﯾﻮ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ
اﮔﺮ ﺷﺮاب ﺟﻬﺎن ﺧﻠﻖ را ﭼﻮ ﻣﺴﺘﺎن ﻛﺮد
ﻧﮕﺎه ﻛﻦ ﻛﻪ ﺑﺤﯿﻠﺖ ﻫﻤﯽ ﻫﻼك ﻛﻨﻨﺪ
ﺑﻘﻮل ﺑﻨﺪه ﯾﺰدان ﻗﺎدرﻧﺪ وﻟﯿﻚ
ﻣﮕﻮی ﺷﺎن ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻋﺘﻘﺎد دﯾﻮاﻧﯿﺪ
ﺟﻬﺎن زﻣﯿﻦ وﺳﺨﻦ ﺗﺨﻢ وﺟﺎﻧﺖ دﻫﻘﺎﻧﺴﺖ
ﻣﻦ اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﻛﻪ ﺑﮕﻔﺘﻢ ﺗﺮا ﻧﯿﻜﻮ ﻣﺜﻠﯿﺴﺖ
ﺗﺮا ﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﺑﻬﺎر ﺳﺖ ﺟﻬﺪآن ﻧﻜﻨﯽ
ﭼﻮ ﺧﻠﻖ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺒﺎز ار ﺟﻬﻞ ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ
ﻣﺮا ﻣﻜﺎن ﺑﺨﺮاﺳﺎن زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﯾﻤﻜﺎن اﺳﺖ
زﻋﻤﺮ ﺑﻬﺮه ﻫﻤﯿﻦ ﮔﺸﺖ ﻣﺮ ﻣﺮا ﻛﻪ ﺑﺸﻌﺮ
اﻛﻨﻮن ﳕﻮﻧﻪء ﻧﺜﺮ اورا از ﺳﻔﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﯿﮕﯿﺮﯾﻢ :
"ﺑﻪ ﺳﻤﻨﺎن آﻣﺪم وآﳓﺎﻣﺪﺗﯽ ﻣﻘﺎم ﻛﺮدم وﻃﻠﺐ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ ﻛﺮدم.ﻣﺮدی ﻧﺸﺎن دادﻧﺪﻛﻪ اورااﺳﺘﺎد ﻋﻠﯽ ﻧﺴﺎﯾﯽ
ﻛﻪ ﻣﻪ ﲤﺎم ﻧﺸﺪ ﺟﺰ زﺑﻬﺮ ﻧﻘﺼﺎن را
ﺑﺪر و ﻣﺮﺟﺎن ﻣﻔﺮوش ﺧﯿﺮه ﻣﺮ ،ﺟﺎ ن را
ﳕﺎﻧﺪ ﻓﺮﻣﺎن در ﺧﻠﻖ ﺧﻮﯾﺶ ﯾﺰدان را
ﺗﻮ ﺷﺎن رﻫﺎ ﻛﻦ ﭼﻮن ﻫﻮﺷﯿﺎر ﻣﺴﺘﺎن را
زﺑﻬﺮ ﭘﺮ ﻧﯿﻜﻮ ﻃﺎووﺳﺎن ﭘﺮان را
ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻫﻤﻪ اﻣﺘﻨﺪ ﺷﯿﻄﺎن را
ﻛﻪ دﯾﻮ ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﻮش ﻧﺎﻣﺪا زﺗﻮ دﯾﻮان را
ﺑﻪ ﻛﺸﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد دﻫﻘﺎن را
ﻣﺜﻞ ﺑﺴﻨﺪه ﺑﻮد ﻫﻮﺷﯿﺎر ﻣﺮ دان را
ﻛﻪ ﻧﺎﻧﻜﯽ ﺑﻪ ﻛﻒ آری ﻣﮕﺮ زﻣﺴﺘﺎ ن را
ﻫﻤﯽ زﺑﯿﻢ ﻧﯿﺎرم ﻛﺸﺎد دﻛﺎن را
ﻛﺴﯽ ﭼﺮا ﻃﻠﺒﺪ در ﺳﻔﺮ ﺧﺮاﺳﺎن را
ﺑﺮ ﺷﺘﻪ ﻣﯿﻜﺸﻢ اﯾﻦ زرو درو ﻣﺮﺟﺎن را
ﻣﯿﮕﻔﺘﻨﺪ،ﻧﺰدﯾﻚ وی ﺷﺪم ﻣﺮدی ﺟﻮان ﺑﻮدﺳﺨﻦ ﺑﺰﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﻫﻤﯿﮕﻔﺖ،ﺑﺰﺑﺎن اﻫﻞ دﯾﻠﻢ،وﻣﻮی ﻛﺸﻮده،ﺟﻤﻌﯽ ﭘﯿﺶ
وی ﺣﺎﺿﺮ .ﮔﺮوﻫﯽ اﻗﻠﯿﺪس ﻣﯿﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ،وﮔﺮوﻫﯽ ﻃﺐ وﮔﺮوﻫﯽ ﺣﺴﺎب.دراﺛﻨﺎی ﺳﺨﻦ ﻣﯿﮕﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺘﺎداﺑﻮﻋﻠﯽ
ﺳﯿﻨﺎرح ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻮاﻧﺪم و از وی ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻨﯿﺪم،ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻏﺮض وی آن ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﻦ ﺑﺪاﱎ ﻛﻪ او ﺷﺎﮔﺮد اﺑﻮﻋﻠﯽ ﺳﯿﻨﺎ ﺳﺖ .ﭼﻮن ﺑﺎ اﯾﺸﺎن در ﺑﺤﺚ ﺷﺪم او ﮔﻔﺖ :ﻣﻦ ﭼﯿﺰی ﺳﭙﺎﻫﺎﻧﻪ داﱎ وﻫﻮس دارم ﻛﻪ ﭼﯿﺰی ﺣﺴﺎب ﺑﺨﻮاﱎ .ﻋﺠﺐ داﺷﺘﻢ وﺑﯿﺮون آﻣﺪم وﮔﻔﺘﻢ ﭼﻮن ﭼﯿﺰی ﳕﯿﺪاﻧﺪ ﭼﻪ ﺑﺪ ﯾﮕﺮی آﻣﻮزد"(ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ص (٥