خروج مغل
[ بسم الله الرحمن الرحيم ]
الحمدلله الذي قهرالعناة وعفی عن الجناة، وقدرالشمال والشتاة والصلوات علی محمد صاحب المعجزاة والا ياة لديناة، وعلی آله الطیبین واصحا به الطاهرين وسلم تسليما كثيرا.
اما بعد: فهذه طبقة اسباب الواقعاة، وظھورا لفتن و خروج الكفار واستيلاء المغل (۱) على المسلمين والمسلماة، دمرهم الله، و رزق لاهل الاسلام منهما لنجاة.
چنین گوید: دعاگوی (همه) مسلمانان ومسلمانی، منهاج سراج جوزجانی اصلحه الله بالفضل الربانی، که چون اشارة بانساب واحوال انبيا وخلفا و ملوك وسلاطین اسلام وجيا بره کفار، که درهرعصر بر[د یارممالك دنيا و اکناف ربع مكون متصرف بوده اند درقلم آمد،وشمه ای ازامورهريك بموضع خود به تحریر پیوست،وازتقديرات آسمانی،واحكام سبحانی، نوبت جهانبانی، بعد ازملوك ایران و توران بچنگیزخان مغل و فرزندان اورسید، وجمله زمین توران (و) مشرق (۲) بحكم استيلاء كفارمغل،حكمدارالاسلام (۴) از آن دیاربرخاست،وحكم دارکفرگرفت.
مگرممالك هندوستان: که به فیض فضل ربانی،وعنایت کرم آسمانی درظل حمایت آل شمسی و کنف عنایت (۴) دودمان التتمشى (۵) حوزة اهل اسلام، و دائرة اصحاب ايمان گشت، ذا لك فضل الله يوتيه من يشاء والله ذو الفضل العظيم (۶). و ازملوك اسلام ،دردیارمشرق از اقصی ممالك چین ( وترکستان) و ماوراء النهروطخارستان و
(۱) اصل: واستيلاء مغل (۲) اصل: توران مشرف بحكم (۳) اصل: حكم اسلام (۴) مد:رعایت (۵) دل:التمشى،(۶) قرآن، الجمه ۴
خروج مغل طبقه۲۳ (۹۱)
زاول وکابل،وغوروغزنين وخراسان وطبرسیستان و پارس وخوزستان (۱) وديار بكر وموصل تا سرحد شام وروم بدست گذارمغل افتاد،وازملوك محمدی و سلاطین اسلام، رحم الله الماضین وادام بقاء دولة [السلطان ] الناصريه [و] مملكة الثه شمسيه، درجمله ممالك آثار نماند. خواستیم تا از کیفیت ظهور آن طایفه، واستلام ایشان وحوادث ووقاتيکه ازاول خروج ايشان تا بتاريخ سنة ثمان (و) خمسين وستمائه، که تحریرطبقات اتمام پذیرفت (و) آنچه بمشاهده وآنچه با علام مخبران صادق معلوم بود، درقلم آورده شود (۲) تامتا ملان را بدولت سلطان سلاطين اسلام خلد الله منه، احوال دیاراسلام ، وانتقال دولت مغل از (۳) یکی بدیگری روشن شود واز کا تب این طبقات منھاج سراج ياد ارماند رجاء واثق است، که در حال حیات (به) دعای ایمان،وبعد ازوفات (به) دعای غفران (و) بررای جهان آرای پادشاه اهل ايمان (۴) ودیگرخوا نندگان منی نماند،والله ( ولی ) الموفق با لاتمام.و پیش از بیان اصل (و) وقت خروج ایشان فصلی دربیان احادیث (۵) که درخروج این (۶) طایفه موعود بوده است، تقربرمی افتد، بتا أيد الله تعالى (وحده) (۷)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(۱) اصل:حوزستان (۲) مط: درنم آدم (۳) مط: که از یکی (۴) مط: اهل اسلام، (۵) اصل: بیان آیات و احادیث (۶) مط:آن (۷) تا اينجا كتاب ما بمقا بلت نسخة اصل و نسخة مطبوعه کلکته ترتیب بافت، بعد ازین اضافات و اختلافات يك نسخه دیگربه اشارت (مب) يعني مطبوعة بمبئی در حواشی نشان داده میشود ، این نسخه رهب) تاریخ طبع ندارد، و طابع آنرا سهواوجه (سياسة الامصار في تجربة الاعمار) نامیده، و درصفحه اول آن بخط درشت چنین طبع شده.: « هذا كتاب سياسة الامصار في تجربة الاعصار ، در تاریخ آل چنگیز تاليف عالم التحریر قاضی القضات منهاج الدین بن سراج الجوزجانی مشتمل برد کراحوال دوات منول وذکر سلاطین اطراف درنوبت خانبت ایشان ازابتداء خروج پادشاه جهان کشای چنگیز خانه تازمان فتح دارالسلام بغداد به تجشم مو کب کواکب عدد هلاکوخان ووقايع استيلاء واستعلام ایشان بر تمام ممالك و ترتیب لشکرکشی و دشمن کشی، وآئین موافقت و موالفت و مراسم شهامت و شجاعت و بسالت ایشان، و حوادث وونابعی که بعد ازانصرام دولت ایشان بام و دررسیده و به مشاهده موان درآمده، بسمعی و اهتمام بنده اعتاب احباب میرزا محمد ملك الكتاب بزیور طبع مشهودگرديده.
( بقیه بر آخرحاشیه ۹۲)
(۹۲) طبقه۲۳ خروج مغل
بدانکه ثقات [روات] درکتب حدیث،اشتراط ساعت وعلا مات (۱) قيامت روا یت کرده اند،چنانچه صحيح سنن ابی داؤد سجستانی (۲) وکتاب بدووتاریخ و قدیمی و تاریخ ابن هيهم ناجی (۳) رحهم الله (۴) وکتاب احداث الزمان (۲) دراين جمله رب خروج آن مسطور ومرويست،اما آنچه درسنن ابی داؤد سجستانی است:
روي عن النبي صلى الله عليه و سلم (۵) انه قال لا تقوم الساعة حتى تقاتاوا (۶) اقواما وجوههم كالمجان المطرقة يلبسون[من] الشعر (۷) واقواما زمااعم الشعرصغارالاعين ذاغ (۸) الانوف[و في رواية حمرالوجوه وفس الانوف،صغار العين كحدق الجراد وجوههم كالمجان المتطرقة ] (۹)
(۱) مط ومب:علامت،(۲) درملحقات آخر کتاب تحت عنوان نمبراول شرح احوال مولف را نوشته ایم، درین مبحث به قسمت ماخذ ومنابع معلومات مؤلف رجوع کنید (ر:۱) (۳) اصل:مابي. مط و مب: ثانی، دریکی ازنسخ ماخذ معا:ثانی (در :۱. ۴) (۴) درب نیست (۵) مط ومب: صلعم (۶) مط ومب: حتى تقاتل المسلمون الترك قوما وجوههم (۷) مط وهب : الشعروفي رواية لا تقوم الساعة حتى تقاتلوا قوما نعالهم الشعراولا تقوم الساعة حتى تقاتلوا توما صغار الاعين ذاف الانوف کان وجوههم كالمجان المطر قة ، اما روا یت الخ (۸) اصل: ذنف؟ ماذلف خوردی بینی وراستی تیغ آن یا خوردی با بار یکی یارندك سلبری بینی (منتهی الارب ۲ /۷۲)
(۹) عبارات بين قلا بين درمط و مب نیست، فقط ازنسخة اصل با کمی تغییرگرفته شد که تغییرهای آن را هم دربالا نشان دادم،ولی این حدیث که هؤلف ما آنرا ازسنن ابی داؤد نقل کرده ،درصحاح خمسه یعنی بخاری،مسلم، ترمذی، نسائی، ابی داؤد بروایت ابی هربره رضی الله عنه چنین نقل کردید ۵: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم لا تقوم الساعة حتى تقاتلوا تومانعالهم الشعر، ولا تقوم الساعة حتى تفائلوانوما كأن وجوههم المجان المطرقة صغارالاعين ذلف الانوف. اخرجه الخمسة دتيسيرالوصول ج ۴ ص ۹۸) چون بصورت صحیح روایت حدیث بهمین قراراست، بنابرآن می توان گفت که اختلاف نسخ وزیادات آن صحت نداشته و به درازمنه ازطرف نساخ بوجود آمده است،
( بقية حاشية ص ۹۱)
عین عبارات طابع درتعریف کتاب،همین بود، حال آنکه نه کتاب سياسة الامصارازمنهاج سراج است، ونه این طبقه، کتاب جداگانه ومستقلی است بلکه طبقه (۲۳) ازطبقات ناصری است، علاوه بربن طابع مقد مه یی دریكنیم صفحه اول کتاب مطبع کرده، که درنسخ اصلية طبقات ناصری نیست، و بعد ازکلمات:( بدانکه ثقات در کتب ....) باهم ربط دارند. چون این موضوع ومقدمه مب،وكتاب سياسة الامهار شرحی لازم دارد، درملحقات آخر کتاب داده خواهد شد، ومن آن مند مه نقل خواهد افتاد ( ر: ۳۸)
خروج مغل طبقه۲۳ (۹۳)
اما روایت صاحب مقدسی: عن ابي هريرة رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم، قال انه لا تقوم الساعة حتى تقاتل المسلمين الترك قوم وجودہم کالمجان المطرقة (۱) صغا رالعین (۲) اخنس الانوف (۳) يلبسون الشعرويمسون في الشعر]
اما روايت ابا احد من ال يعصم ( بن محمد الن) بی( رحمهم الله ) يقول روي عن النبی صلی الله عليه وسلم انه قال ان مقدمة (۴) خروج یا جوج وماجوج الترك (و) فسادهم.
اما روایت احداث الزمان من تصنيف ابی عبدالله بن عبدالرحمن بن عبدالله ابي لليث (۵) الشيباني: عن ابي هريرة رضي الله عنه أنه قال) قال رسول الله صلی الله عليه وسلم: والذي نفسي بيده لا تقوم الساعة حتى تقاتل (۶) الترك صغا رالعين (۷) حمرالوجوه ذلف الانوف وجوههم کالمجان المطرقه (۸) وعنابی مسعود رضي الله عنه : کانی با لترك قد تیکم علمی براذ ين (۹) مخرقة (۱۰) الا اذن [ حتى يطاها بشط الفرات. قيل مخرقة (۱۰) الأذان يعنی گوش های اسپان ایشان شگافته باشد.
روایات (۱۱) کتب معتبراین بود که آورده شد (۱۲) جمله این احادیث را ترجمه این باشد (۱۴) که مصطفی صلی الله عليه وسلم (۱۴) فرمود: قیامت بپا (ی) نشود، تا شما راکه مت مذيد، مقاتله افتد، باقومی که از شرق (۱۵) بيرون آیند، بروز موئینه (۱۶) پوشند و درشب زیرموئینه باشند، سرخ رویان تنگ چشمان پست بینی (و) رودهای ایشان چون سپرهای (۱۷) پهن، وگوشهای اسپان ایشان شگافته.
اما ابوالحسن نابی صاحب قصص و تواریخ درجلد (۱۸)چهارم [ از] قصص چنین روایت میکند درفصل اخبار: که این علامت قیامت، که درعهد
(۱) اصل: المتطرقة (۲) مط ومب:الاعين (۳) مط ومب: خنس الانف، جمله بعد دراصل: يمشون، اما مطابق ترجمه فارسی درشب زبرموئینه باشند به سون خواهد بود، که در نسخه مطبوع المقدسی نیز چنین است ( رد ۷۲) (۴) مط ومب: مقدم، (۵) در تعلیق نومرة اول به مبحث مآخذ مؤلف رجوع شود (ر:۱) (۶) اصل: يقاتل (۷) مط و مب: الاعبين (۸) اصل: المتطرقه، (۹) اصل: بصورت غلط الاربب نوشته شده ولی براذين جمع البرذون است، که به ضبط المنجد داية الحمل الثقيله باشده (۱۰) اصل: محرقة، (۱۱) اصل: روایت (۱۲) مط ومب: که در قلم آمد (۱۳) مط ومب: آن با شده (۱۴) مط ومب: عليه السلام، (۱۵) مط ومب: مشرق (۱۶) در اصل و مب موينه ، درمط: موئینه (۱۷) مب : مهرهای (۱۸) مط ومب: مجلد
(۹۴) طبقه۲۳ خروج مغل
سلطان محمود سبکتگین [ غازی عليه الرحمة، جماعت ترکمانان، درحدود باورد (و) خراسان تمرد آغاز نهاد ند، ورقية انقياد از ربقه طاعت سلطان بیرون بردند، عمال وگماشته گان جماعت سلطانی، آن (۱) حادثه را ببارگاه سلطنت رفع کردند،(۲) برلفظ (آن) پادشاه عادل (۳) رفت که گمان برم، که آن جنس تمردو فساد آن جماعت ترکمانان،ازمقدمات خروج ترکست دربلاد اسلام.چنانچه مصطفی صلی الله عليه وسلم خبرمیدهد(۴) ازعلامات قیامت،چون این مقدمات که مصطفی صلی الله عليه وسلم [وعده فرموده اود، معلوم شد، بعد ازین بیان دولت کفارکرده شود، انشاء الله تعالى.