جهان ملک

جهان ملک دختر جلال الدین مسعود شاه بن شرف الدین شاه اینجو است  و در قرن هشتم   در شیراز زندگی  میکرد . خاندان  اینجو در عهد سلسله ایلخانان در فارس و متصرفات آن حکومت داشتند ولی در سنه ۷۲۴  شیخ ابوالحاق  برادر مسعود شاه وهم جهان ملک اشرف چوپانی  را شکست داده استقلال حاصل کرد و تاز مان قتل شیخ ابو اسحق  در سنه ۷۵۸  این خاندان  مستقلاً حکومت میشود (۱)

مسعود شاه در زمان حیات پدر  خود محمود  شاه حاکم شیراز بود ولی در سنه ۷۴۵  بین او و برادرش کیخسرو بسر حکومت  شیراز جنگ شروع شد و تا زمان قتل کیخسرو  بدست مسعود شاه دوام داشت . چون برادر  دیگر او شمس الدین  محمد براو شورید  مسعود اورا حبس نمود ولی محمد فرار کرده به پیر حسن چوپانی پیوست و هر دو با لشکر عظیم  طرف شیراز روان شدند  چون مسعود شاه تاب مقاومت نداشت  ناچار از شیراز به بغداد  گریخته از آنجا با امیر باغی پسر امیر چوپان  بطرف شیراز  حرکت کرد و در سنه ۷۴۳ هجری شیراز را گرفت  ولی در همان سنه بامر امیر باغی به قتل رسید (۲)

 از احوال جهان ملک چیزی در دست نیست (۳) این قدر معلوم است که شاعره  بوده  و است (۴) غزل های ذیل از آن جمله است :-

ای مثل چشم مستت چشم فلک ندیده                                                     نقش خیال رویت بر لوح جان کشیده 

دل ز اشتیاق وصلت از جان ملول گشته                                               جان د رهوای مهرت از غم به لب رسیده 

صد پاره خار هجرت در وای دل نشسته                                               و زبوستان وصلت  هرگز گلی نچیده 

کس چون تو دلربایی  بیرحم پادشاهی                                                  فارغ زهر  گدایی نی دیده نی شنیده 

جانا خبر نداری کین خسته فراقت                                                      دل رایگان نهاده غم را به جان خریده 

تا دیده دید رویت سیلاب  شوق راند                                                   تا دل گزیده مهرت از جان طمع بریده 

تا چشم نیم مستت برجان کمین  گشاده                                                سروم زبان هجران چون ابرویت  خمیده 

ای نور دیده دیده گر جهان دویده                                                     تا در جهان خوبی یاری چو تو گزیده 

تا کلک صنع ایزد نقش  وجود بسته                                                 چون تو فلک  نهادی  هرگز نیافریده 

 غزل 

یار من با من وفاداری نکرد                                                         دل ببرد  از دست  و دلداری نکرد

از سحاب  اشک در دریای چشم                                                   غرقه گشتم هیچ غمخواری نکرد 

یار در روزی چنین یاری نکرد                                                                یار من در روزی چنین یاری نکرد 

با وجود آن همه  آزار و جور                                                                 خاطرم  آهنگ بیزاری  نکرد 

در فراق رویت ای آرام جان                                                                  دیدهٔ مسکین  چه خونیاری نکرد 

چشک بیخواب  من از درد فراق                                                            روز و شب جز گریه و زاری نکرد

من به بازار غمش جان و جهان                                                             شرح میدادم خریداری نکرد 

غزل 

 آخر نظرب بکن به حالم                                                                    از دست فراق  چند نالم 

 بفرست تا خیال تا ببیند                                                                     کز جور غم تو در چه حالم 

گفتم مگرت  به خواب بینم                                                                  شوق تو نمی دهد مجالم 

باز آی  که در فراق  رویت                                                               بگرفت زجان خود ملالم 

جستم هلال در شب عید                                                                    ابروی تو گفت  من هلالم 

برخاک درش نهاده  ام روی                                                              تا برکف پای دوست مالم 

وصل تو چو برجهان محال است                                                         پیوسته زهجر در خیالم 

(غزل )

بگذشت بتا درد من  از حدونهایت                                                     آخر نظری کن به من از عین عنایت 

دردی که دلم از غم هجران  تو دارد                                                خوش باشد اگر با تو توان حکایت

  شرح غم هجران چه توان  گفت نگارا                                            هستیم به دیدار تو  مشتاق بغایت  

گر جور کنی  برمن پیچار  چه چاره                                               از دوست به دشمن  نتوان برد شکایت 

تا رای که  داری تو و میل  تو سوی کیست                                      تا خود که بود گوی ز میدان هدایت

 گر دوست بریزد  به جفا  خون دلم را                                           بسیار از آن  به که کند خصم حمایت 

از جور رقیبان نکنم  ترک غم دوست                                           ای دوست دویت نگر باشدم  ای عقل و کفایت

 با ما به جفایی صنما باز ندانم                                                   تا از من بیچاره چه کردند  روایت 

ای جان جهان من زگدایان جهانم                                                 زنهار نظر باز نگیری ز گدایت 

( غزل )

گفتم که بار آید مگر در حالم انداز نظر                                       باز آمد و شد حال من از زلف اوآشفته تر 

یارب که گوید حال من در حضرت آن پادشاه                               هم لطف او یاد آورد  از حال درویشی مگر

تا دور گشت آن میسبر  از غم شده بیخواب و خور                       چشمم به ره گوشم به در کزوی که می آرد  خبر 

ای باد وصلش را بگو کز  رحمت هجران تو                             بیچاره ای در جستجو تاکی  خورد خون جگر

شاید که آری رحمتی  کافتاده بی رحمتی                                  چون دادت ایزد دولتی در کار مسکینان نگر 

امید الطاف مرا افکنده در عین عنا                                       ورنه من بیدل کجا این محنت و این درد سر 

تا کی مرا ای سنگدل  داری چنین خوار و خجل                        کار من مسکین  مهل گز غم شود زیر و زبر 

تا عهد  با تو بسته ام  عهد کسان بشکسته ام                            تا با غمت پیوسته ام شادی  نیندیشم دگر 

صد تیر  جور از ترکشش گر بر دل ما میزند               

دل کرده ام قربان او جان  و جهان پیشش سپر