بغلان

دافغانستان په شمال کی دکوشانیانو لومرنی اداري اوفرهنگی مرکز

ر دنړۍ ختیځ پیژندونکی او په ځانګړي توګه هغه چې په اسيا کې دناڅرکندو سیمو په اره لي دیر معلومات لري، هغه تولنه چي دمرکزی اسیاپه شمال دبیکگران به لويو دښتو کې کوچیان یا دخيمو اوسيدونکي وو او دمسيح له وخت نه څو پیړی وراندي خواره واره شوي وو چي د اسیت او یاد رسیني قومونو په نامه ب يادوي. مور دخپلو او گاوشم يو په فرهنگی او ادبي حلقو كي دغي تولني ته چي دمسيحیت له څرګنديدو څخه پيړۍ دمخه زموږ دهيواد شمالي پولو بعني دآمو سیند خواوو ته رانژدي شوي وو د تورانی، او انورانیانو، پنه نامه بي بادولي شو هغه خلك چې موږ يې تورانيان اوغربيان يې سيتې بولي دآس په سپرلۍ کې دپر ماهر، غشی ویشتونکی، جنگیالی، کیردی، اوسیدونگی او دنورو دبر صفاتو الرونكي وو چي اوستا او هشنامی، پیژاندلي يرو دغسي قومونو دژوند به بيلا بيلو دورونو کې مدنیت هم درنود چې نر ډيره حده يي ديرغل، ښکار اوسوارکاری جنبه خپله کری وه، دزور او خوال ترخنگ بي سترتیا هم درلوده، ه سروزرو خيني خیزونو نورو گانو أو دهغوي وسلو به ديرك وهلو په وجه سترگي برببولي هغوي اله قبرونو خخه چی معمولا په گنبدي وول د خاورو له و بربو نه جور دي دزپوراشو وسلو اوحنی په هغو ځايونو کې چې هوا ډيره سړه ده. لکه سائیبریاکې دبافت ځنې توتې او یو شمبر قالینچي چي اكثرا داستونو دپلان په بټه جوړي دي لاس ته را غلي

دي دانولنه جوپه پر جويه لکه اسکایی، تخاری، کوشاتی او نور وخت پر وخت اله مختلفو لارو څخه داسيا له شمالی او شمال ختيځو برخو نه لويديځ لوري ته راغلي دي أو یو شمپر بي زموي له هیواد سره موازي له سند دریا او آمو سبند راتیر او زمور په هیوادگی تیت شوى دي دچین دپخوانيو مورخينو څخه یو تن دوه پیړۍ دمخه ترمیلاده د (لويديخ هپوادونه، به نامه یوکتاب وليکه چې دلومري خل لباره يې زمونم دهیواد په اړه لبکنه کری ده او هغه دغه دسیتی قبله بعنی گوشانی یوچی پیادكري او هغوي بي به وړو او لوبو ويشلي دي. حقیفت دادی چي پوچیان هغه مهال په كوشاني امه مشهور شول چی په لومري قبل میلاد پیری كي له آمو رانير او په باختر گی میشت شول، او بیا وروسته ترهغی چي له پنخو قبیلو خخه پوه چی گوی شوانگد نومیده پر خلور نورو غالبه او دوروستی پونانی باختری پاچا هیلو کلس خای بي وینو او د کوشان، او کوشانی) په نامه او صفقت مشهور شول کوشانياتو دهندو کش په شمال کی د پونانیاني خای ونپو پوناني باختري شاهان دهمد غه غره جنوب لور تنه دکاپیسا حوزه کی بگرام ته دأوسني کابل شمال لورته خپل سلطنت نینگد گر گوشانیان باخودهندوکش ستونزمنی لاری او یا دمینخني او با په بگرام کی د پونانی باختری خواکونو دمقاومت أو با خوهم دخواکونو دلاډير والي په وجه دافغانستات په شمال کې دباختر په لويديزو برخو کي پاني شول، او په مختلفر سیمو کی به خانگري توکه دبلخ اوکندوز شرمشخ بې دجنګي کلاگانو اوښارونو په جوړولو لاس پورې کړ. چې داوسني بلخ دحصار په لاثدي بنیادونو كي دبو لرعلمي هڅو په ترغ کيد کوشانۍ دورې اثار ددې وينا ثبوت دي. هغه خه چی زه غوارم به دي مقاله کي بي خرکند گرم هغه دهندوکش په شمال کي دگوشانتياتو د اداري، وداتیز او فرهنگی مرکز بغلان پیژندنه د په دي کی شاک نشته چي ددي وينا ثبوت هغه مهال خرکند شوچي هلنه به په سره کوتل کې اورتون او عبادت ځاي کشف کړاي شو او مخصوصا وروسته د کنیشکا أو هو یشكاه وبر الياك له موندلو خخه چي په هغي كي لوی کوشانشا لوستل شوی داخبره لاثابته شوه چی د گوشانیانو دعروج ددوري يو لوي عبادت خای په همدغه خای بغوانگر کی آباد و. بغوانگر دهمدغه بغلان بخوانی نومیل شکل دی چی اصله معنا بي د اور مرکز او راور خای، دی او دخپل تاثير أوشهرت په وجچه بی د بول ولابت نوم په همد غه نامه ونومول شو لکه خنگه چی دهخر علمی خیرنو او پوناخایی کشفياتو نه اندازه لگيري دكوشاني عصر دودانیزو اثارو شواهد دغه عبادت ځای او دې يوي نقطې ته لکه سره کوتل خانگری نه وو بلکه دغه نوله پراخه ساحه لكه اغوري دهن غوري)» و بغلان، او ز دهن شیر) په بري نيولي ده دغوتدبو او نپو دپاسه او په هوارو برخو کې چې اوس زراعتي ځمکې شوي دي په دغو ټولو کې دلویو کوشانیانودعصر دآبادی شواهد به پت و خرگند ول محسوسیري په بغلان کی دغونی دپاسه چي په تیرو وخشونوکی کافه ستاره، جوره شوي يوه مجسمه په لالي راغلي دبغلان دیزکشی دمیدان په هغه برخه کي چي د غوندی دپاسه دنند ارچیانو لپاره خاي هواریده دعقاب په بنه بوه تورل شوي مجسمه او شور پزوله په لاس راغلي اودسره کوتل له تپي شه دوه کیلو متره لري ختيخ لوري نه په هوارو زراعني خمکو کي يوه صفه چې له تیږو او خنو جوره شوي وه کشف شوي ده چي جگوالي بی ۱.۵۵ متره اورودوالی بی ۱۷۵۰ متره او پلنوالی بی ۱۴ مشره) دي ددي صفي دهاسه یو شمبر پابي او دمجسمو توتي ولبدل شوي چي دتناسب له مخي وپلای شو چي د غي مجسمو پنخه متره جگوالی درلود اوتر اوسه معلومه نه شوه چي داستني په کوم منظور جوري او په صفه کې خاي پر خاي شوي دي له سره گوتل عبادت خای خخه ه دوه کیلو مترو به فاصله ایسته لوبو مجسمو چي پنخه متره لور والی لري دبغلان کوشانی عصر ته ویر ارزیت ورکری دی النده داچي داتول شواهد ورو ورو تلشبيشوي چي کوشانی پاچاهان دمخه ثر دي چې دهندوکش سيمه يي بغلات ټاکلي وه، او په دغه ۶-۷ کلونوكي داسي شواهدلاس شه راخي چی ددي مفكوري ملاثر کوي دتاریخ دنیانراوسه دلویو گوشانیانو دژوند له فصل نه په هیخ خیرنه دی او دالوصری خل دی چي بغلان ته منوجه شول، په دغه وخت کی اود افغانستان په دغه نقطه کی دگوشانیانو دوړانډې وختونو عظمت او لويوالی تر سترګوکيږي.