32

تعمیرات بابر

از کتاب: ظهیرالدین محمد بابر

بابر در تعمیر و بنا و باغ سازی ذوقی سرشار داشت . وی در حدود کابل دست به آبادی وتعمیر ابنیه و باغ ها زد. و باغ استالف را قبل از والغ بیگ میرزا از مردم غصب کرده بود ، وی بعد از پرداخت بهای باغ ، جویها و خیا با نهای آنرا بساخت.

همچنان در موضع خواجه سیاران و ارغوان زار آنجا بر بالای پشته صفۀ گردی احداث کرد و از آبهای چشمه سارجوی نوی بساخت که تاریخ ساختن آن در كلمات "جوی خوش" ۹۲۵ هـ ۱۵۱۹ م یافته شده وی نهال های آلوبالو را در کابل تعمیم داد و بعد از فتح هندوستان بوسیله خواجه کلان برای تعمیر مجدد بند سلطان غزنه زرها فرستاد بابر از باغ های کابل مانند : باغ نوروزی بوستان سرای - چهارباغ - باغ بهشت - باغ بنفشه - باغ نور - باغ گل کنه - باغ خلوت – باغ صورت خانه - باغ حیدر تقی در بابر نامه ذکر ها داردوا بن باغها در عصر اوآباد و محل استفاده وتنزه و بزم سازیها بوده است  بقول عبدالحميد لاهوری بابر در کابل باغهائی بنام شهر آرا - چار باغ جلوه خانه اورته باغ - باغ صورت - باغ مهتاب - باغ آهو خانه وسه باغچه ساخته و دیوار های خام گرد آن کشیده بود  و در چار باغ دیوان خانه وخانۀ سفید و صورت خانه وقوع داشت از بقایای تعمیرات عصر او در کابل تخت بابر است که بر فراز کوه جنوبی مجرای دریای کابل " عقب روغتون ابن سيناء امروز " صفه یی ساخته بود و دران حوضی مدور کنده بودند که قریب دو من هندی شراب میگرفت و کتیبه یی بران درسنه ۹۱۴ هـ ۱۵۰۸م نوشته شده که : 

" تخت گاه پادشاه عالم پناه ظهیر الدین محمد بابر ابن عمر شيخ كوركان خلد الله ملكه فى سنه ۹۱۴ " وطوری که نورالدین جهانگیر کواسه بابر می نویسد: این صفه سنگی به "تخت شاه" شهرت داشت و بابر بر آنجا نشسته شراب میخورد. وهم جهانگیر گوید که باغ شهر آرا را شهر بانو بیگم عمۀ بابر ساخته بود که از طرف جهانگیر به "جهان آرا" موسوم شد.


دیگر از بناهایی که در عصر سکونت بابر در کابل معمورو مسكون بود " قلعۀ ارک " است که اکنون بالاحصار گویند. بابر این بنا را می ستاید که این ارگ غریب مرتفع و خوش هوا واقع شده و بر يک كول كلان و سه سبزه زار مشرف است که منظر خوبی دارند. و بطرف شمال آن خانه ها و در یچه ها دارد و بسیار خوش هوا است و ملاطالب معمایی در تعریف آن به بدیع الزمان میرزا گفته بود .


بخور در ارگ کابل می بگردان کاسه پی در پی

که هم کوه است و هم دریا ، و هم شهر است و هم صحرا


- بموجب توضیح خو د بابر در ارگ کابل " ديو ان خانه کهنه " هم واقع بود که وی در ایوانهای آن بار میداد 

کوهی که ارگ بالاحصار بران بنایافته آنر ادرزمان سابق "شاه کابل" می گفتند که بالای آن "عقابین" بود . شهر کابل دو قلعه گلین داشت و "ارگ بالا حصار" دارای قلعه جداگانه یی بود، که میراز کامران پسر بابر آنرا ترمیم کرد ، و بعد ازان جهانگیر در آنجا محل مناسب بساخت و حصار بیرونی کابل را به گچ و آهک ترمیم نمود

حصار کابل بسیار استوار بود و دروازۀ های متعدد داشت، مانند: دروازۀ دهلی از طرف شرق دروازۀ "یارک بارک" دروازۀ طاقیه دوزان ، دروازه آهنین "طرف غرب" و دو جوی روان در شهر میگذشت یکی جوی خطیبان که از للندر به شهر آرا و شهر کابل میگذشت.

جوی دیگر از تنگی ده یقعوب پیش دروازۀ دهلی جاری بود که جوی پل مستان هم گفتندی. و هم از کوه کابل سه چشمه بشهر جاری میشد: چشمۀخواجه، همو ، چشمه قدمگاه خضر ، چشمه خواجه روشنائی.