ذكرمنهاج سراج درفوائد الفواد
فوائد الفواد درنصف اول قرن هشتم بقلم اميرحسن علاء سجزی دردهلی نوشته شده،واین مرد خوش ذوق سیستانی در دهلی با شاعرمعروف امیرخسرومحشوروهردوازمخلصان خواجه نظام الدین عارف مشهورهند بودند.
امیرحسین ملفوظات ومجالس مرشد خود را تاریخ واربنام فوائد الفواد نوشت، که درآن مكررة ذکری ازمنهاج سراج موجود است ومن عین آنرا دراین جامی آورم. که ازآن شهرت و طرزشناسایی مردم يک قرن بعده های نسبت به منهاج سراج واضح می آید.ونکاتی است که ازآن ذوق وفكرومجاری زندانی اورا توان دریافت.
اینك عين اقتباسات ازفوائد الفواد
چهارشنبه ۱۸ شوال ۷۲۰ ه: سخن درسماع افتاد (خواجه نظام الدین) فرمود: که سكة سماع دراین شهرقاضی حمیدالدین ناگوری نشاند رحمة الله عليه، وقاضى منهاج الدين همچون او قاضی شد وصاحب
(۴۰۶) ذکرمنهاج سراج درفوائد الفواد تعلیقات
سماع بود بسبب ایشان کاراستقامت پذیرفت......))
ص ۲۳۹ فوائد الفواد طبع نولکشور۱۳۰۲ ه)
یکشنبه هفتم جمادی الاول سنه عشرين و سبعمائه ۷۲۰ ھ .
... ازآنجا ذکراحادیث افتاد: فرمود که وقتی منهاج الدين تذکیرمیکرد و دراثناء تذکیر گفت: که شش حدیث متواتراست یکی این است که الغيبة أشد من الزنا. دوم اينست: من شم الورد ولم يصل علي فقد جفانی.سوم اینست: البينة على المدعى واليمين عن من انكر. آنگاه خواجه ذكره الله بالخير تبسم فرمود وگفت: قاضی منهاج الدین چون این سده حديث بگفت، بعد ازآن گفت: آن سه حدیث دیگر نميدانم، واگرکسی مرا طعنه کند، که چرا نمیدانی؟من گویم که این سه حدیث توازمن آموختی توهم نمیدانستی.
( ص ۲۳۳ فوائد الفواد)
چهارشنبه چهاردهم ماه مبارك رمضان سنه ۷۲۱ ھ ... حدايت قاضی منهاج الدين سراج افتاد عليهاالرحمه وذوق تذکیر اوفرمود که من هردوشنبه درتذکیراوبرفتی بی ناغه، تاچه راحت بود درتذكيراو، وازسخن و ازخواندن،مقربان آنگاه فرمود، که روزی من درتذکیراوازغایت ذوق بیخود ونه شدم، گوئی که من مرده ام یاچه شده است! پیش ازآن من آنچنان درسماعی و درهیچ حالی خود رانیافتم. واین مینی پیش ازآن بود که بخدمت شيخ نه پیوستم. بعد ازآن فرمود که عزیزی فرموده که عزیزی اورا گفت که تولائق قضا نه یی؟ تولائق آنی که شیخ الاسلام باشی، (ص ۲۵۳ فواید)
يکشنبه ۱۸ربیع الاخر ۷۱۸ ه: لختی حکایت قاضی منهاج الدین درافتاد فرمود که من هردوشنبه درتذکيراوبرفهمی، تا روزی درتذکیراوبودم این رباعی گفت:
رباعی لب برلب دلبرآن مهوش کردن و اهنگ سرزلف مشوش کردن
امروزخوش است، ليك فردا نيست * خود را چوخی طعمه آتش کردن
خواجه ذكره الله بالخيرنيزفرمود که من چون این بیت شنیدم ازخود رفتم بعد ساعتی باز بخود آمدم، بعد ازآن ازاحوال او بیان کرد،که مردی صاحب ذوق بوده است. وقتی او را درخانه شيخ بدرالدين غزنوی طلبيدند رحمة الله عليه، وآن روز دوشنبه بود، وعده کرد،
تعلیقات روایت... (۴۰۷)
که چون ازتذکیرفارغ شوم بيايم:الغرض چون ازتذکيرفارغ شد؛آنجا حاضرشد، ودرسماع آمد، دستارو دراع که پوشیده بود پاره پاره کرد.آنگاه نظم شيخ بدرالدين غزنوی برردیف آتش گرفت گفته است يكدوبیت برلفظ مبارك راند که یک بیت ازآن یاد مانده:
نوحه بی می کرد برمن نوده گردرمجمعی آه زین سوزم برامه نوحه گرآتش گرفت
آنگاه فرمود که قاضی منهاج الدین شیخ بدرالدين (۱) را شیرسرخ گفتی. ( ص ۱۹۲ فوائد)