قلیچ خان، مهابت خان خواجه ابوالحسن، احسن الله
اقبالنامه در صفحه ۱۰۵ مینگارد:
"چون بعرض مکرر رسید که خان دوران پیر و ضعیف شده و تاب قنطره و سواری که از لوازم حکومت کابل است ندارد مهابت خان را خلعت و اسپ و فیل خاصه عنایت نموده به قلعه بیگی کابل فرستادند و مقرر شد که حفظ و حراست تهته در عهده خان دوران باشد"
همین مأخذ در اخیر ماجرای تعقیب احداد میگوید :
"... مقارن این حال قلیچ خان از لاهور آمده زمین بوس دریافت او را به حکومت کابل و استیصال احداد و ضبط افغانستان تعین فرموده صوبه پنجاب را به تیول مرتضی خان عنایت نمودند..."
بهر حال مقصد از روشن ساختن موضوع صوبه دار کابل تقریباً در ده سال اخیر سلطنت جهانگیر است زیرا شاه بیگ خان در حوالی سال ۱۲ سلطنت جهانگیر (۱۰۲۶ هجری قمری) ظاهراً به علت پیری به صوبه داری تهته تبدیل شده و بعد از او مأخذ از قلیچ خان و مهابت خان اسم بردهاند و به تدریج زمانی هم اسم امان الله خان پسر مهابت خان بحیث وکیل پدرش در صوبه داری کابل برده شده است.
مقارن سال ۱۹ جلوس جهانگیر (مطابق ۱۰۲۳) به التماس مهابت خان پسرش خانه زاد خان را با سپاه او از کابل احضار میکنند چنین مینماید که این پسر مهابت خان هم پا به صیغه وکالت و یا با داشتن عنوان صاحب صوبگی در کابل حکومت نموده باشد زیرا حینیکه نامبرده نزد پدرش فرستاده میشود، صوبه داری کابل به عهده خواجه ابوالحسن نامی تفویض میگردد سپس پسر این شخص بنام احسن الله به وکالت پدر بحکومت و حراست کابل تعین میگردد و از طرف جهانگیر حکم میشود که "پنجهزار سوار خواجه را به ضابطه دو اسپه و سه اسپه سوار و خطاب ظفر خانی و عنایت علم فرق عزت برافراخت و خلعت با شمشیر و خنجر مرصع و فیل ضمیه مراحم" (۱۴۱) دریافت نمود.
خاطره سفر اول جهانگیر در کابل
نصب لوحه بر مزار ظهیرالدین بابر
میرزا هندال و محمد حکیم میرزا
خاطره سفر اول نورالدین جهانگیر در کابل که در سال ۱۰۱۶ هجری قمری بعمل آمد در لوح قبر آرامگاه بابر و پسر و نواسه اش میرزا هندال و محمد حکیم میرزا باقی مانده است قبل برین در طی شرح مسافرت اول جهانگیر در کابل نوشتیم که شاه مغلی روز جمعه بیست و ششم محرم ۱۰۱۶ به آرامگاه جد خویش ظهیرالدین محمد بابر آمد و حلوا و طعام فراوان خیرات کرد و رقیه سلطان بیگم دختر میرزا هندال را هم با خود گرفته بود تا قبر پدرش میرزا هندال را زیارت کند.
دوره اقامت اول جهانگیر در کابل از ۱۸ محرم تا هفتم ربیع الاخر ۱۰۱۶ در حدود ۸۵ روز طول کشید یکی از خاطره های این دوره اقامت او در کابل که واضح جلب نظر میکند لوحه سنگ هائی است با کتیبه و تاریخ که بر مزار بابر و میرزا هندال و محمد حکیم میرزا نصب کرده است قراریکه همه میدانیم ظهیرالدین بابر بتاریخ پنجم جمادی الاول سال ۹۳۷ هجری قمری مطابق ۲۶ دسمبر ۱۵۳۰ در آگره وفات نموده و موقتاً جسد او را در باغ نور افشان که حالا بنام رام باغ معروف است امانت بخاک سپردند و بنا بر وصیتش شش ماه بعد به کابل انتقال دادند.(۱۴۲)
تا جهل سال قبل قبر بابر عبارت از سکوی مرمری بود که روی آن مرتبه اول و مرتبه دوم از همان سنگ مرمر سفید دیده میشد عقب لوح مزار که بالای سر مرقد نصب است چراغ دانی محراب مانند وجود داشت چند سال بعد چوب تره ئی با پایه های چوبی روی مرقد بنا کردند تا اینکه در زمان سلطنت اعلیحضرت محمد نادر شاه شهید با مرمت کاری هائی که در تمام باغ بابر بعمل آمد، شکل مرقد و پوشش روی آن بصورت حاضر درآمد.
جهانگیر در مسافرت اول خود به کابل در ۱۰۱۶ هجری قمری و در طی چند ماهی که در کابل بود لوحه سنگی بالای سر مرقد سر سلسله دودمان خود نصب کرد که در هر دو روی آن مضامینی به شرح ذیل دیده میشود:
الف: در روی لوحه
"یا سبحان یا ملک یا فتاح یا عادل یا قدوس"
" الله اکبر" ، " لا اله الا الله محمد رسول الله"
پادشاهی کز جبینش تافتى نور اله
آن ظهیر الدین محمد بود بابر پادشاه
با شکوه و دولت و اقبال و عدل و داد و دین
داشت از توفیق و فیض و فتح و فیروزی سپاه
عالم اجسام را بگرفت و شد روشن روان
بهر فتح عالم ارواح چون نور نگاه
شد چو فردوس مکان رضوان ز من تاریخ جست
گفتمش فردوس دایم جای بابر پادشاه
در پشت لوحه :
"یا الله یا نور یا فیاض یا غفار یا رحیم"
"یا الرحم الراحمین"
"از فیض عنایت بیغایت الهی وقتی که بزیارت روضه منور ظهیرالدین محمد بابر بادشاه غازی و المظفر نور الدین محمد جهانگیر بادشاه ابن حضرت عرش آشیانی جلال الدین محمد اکبر بادشاه غازی کامجو گردیدند این لوح فرمودند سنه ۲ جلوس جهانگیر مطابق سنه ۱۰۱۶ هجری"
جهانگیر در همین سال ۱۰۱۶ لوحه سنگ هائی بر مزار میرزا هندال و محمد حکیم میرزا هم نصب کرده است. قراریکه قبلاً تذکر داده شد، میرزا هندال پسر ظهیرالدین بابر بتاریخ ۲۱ ذی قعده در سال ۹۵۸ در چپرهار ننگرهار کشته و جسد او را در پهلوی چپ پدرش دفن کردند لوحه سنگ مرمری که به امر نورالدین جهانگیر بالای سر قبر او نصب شده فقط یکطرف خود نوشته دارد که مضمون آن چنین است:
" لا اله الالله محمد رسول الله "
"از فیض عنایت الهی وقتی که بزیارت روضه حضرت ظهیرالدین محمد بابر بادشاه غازی ابوالمظفر نور الدین محمد جهانگیر بادشاه غازی کامجو گردیدند لوح مرقد میرزا هندال ابن ظهیرالدین محمد بابر بادشاه غازی را فرمودند سنه ۲ جلوس جهانگیری مطابق ۱۰۱۶ هجری"
بهمین منوال از طرف نورالدین جهانگیر در سال ۱۰۱۶ لوحه سنگ دیگری بالای سر مرقد محمد حکیم میرزا پسر همایون نواسه بابر هم نصب شده است.
محمد حکیم میرزا به شرحی که قبلاً در این اثر داده شده است، بتاریخ ۱۲ شعبان ۹۹۳ در کابل وفات نموده و پهلوی عمش میرزا هندال دفن شده است. لوحه مزار او هم فقط در یک روی خود نوشته دارد که مضمون آن قرار آتی است:
الله اکبر
"بفرموده ابو المظفر نور الدین محمد جهانگیر بادشاه غازی ابن حضرت جلال الدین محمد اکبر بادشاه غازی لوحه مرقد مزار محمد حکیم ابن جنت آشیانی همایون بادشاه غازی صورت اتمام پذیرفت سنه ۲ جلوس جهانگیر مطابق سنه ۱۰۱۶ هجری (۱۴۳)