نوشته های زبان تخاری برسم الخط یونانی

علاوه بر نوشته های یونانی که برسم الخط یونانی از حدود 300 ق ، م در افغانستان بر مسکوکات و یا سنگ ها دیده میشود و بر تمام مسكوكات شاهان یونانی باختر و پارتیان استعمال شده رسم الخط یونانی در زبان مقامی افغانستان در عصر تو شانیان از قرن اول میلادی نیز دیده میشود . 

زبان عصر کوشانی که کتیبه های متعدد آن باقیست و آنرا زبان تخاری یا باختری یا کوشانی گفته اند يک لهجۀ شرقی زبان های ایرانی است که مقارن با پښتو در آیزو گلاس لسانی بین مجاری هلمند و دریای سند زبان کتابت و مسکوکات و سنگ نوشته ها بوده و از قرن دوم تا دهم میلادی در مدت 800 سال آثار آن موجود است ، که برخی عناصر آن با پښتو و پهلوی و  و ترکی مشترکست و آنرا با تمام معانی زبان یك ایزو گلاس (1) فرهنگی توان گفت که عناصر مقامی را با قبول اثرهای شرقى وغربى وشما لی در خود فراهم آورده است وحتی این اثر ها در رسم الخط یونانی آن هم مشهود است که ما در سابق به آن اشارت کردیم.

 حروف این رسم الخط قراریکه در کتیبۀ بغلان اواسط قرن 2 م آمده و بعد ازان شکسته شده و تغییر شکل داده است ( در شکل نمبر ۱۳ دیده شود. )

 بدین منوال مطابق قول هيون تسنگ در زبان تخاری (۲۵) حرف وجود داشت که در کتیبه بغلان هم آمده است و چنانچه گفتیم در کتیبه های متاخر دوره اسلامی برخی حروف را به نقاط هم امتیاز داده اند. اکنون ما تمام کتیبه های مکشوفه این رسم الخط را در افغانستان و سرزمینهای متصل آن درینجا شرح میدهیم و این شرح مطابق خوانش ومطالعۀ ورأى خود نویسنده این سطور است که امکان هر گونه تصحيح از روی مطالعات دقیق تر آینده دارد ولى من اکنون رأی خود را بطور مطالعه ابتدا یی ،مینویسم و تمام این کتیبه ها را بمدد ادبیات دری و پښتو قابل تحلیل میدانم، که این زبان يک لهجۀ شرقی زبان دری بوده و در خورفهم وتطبيق با ادبیات قدیم زبان صر دری است .

 ولی چون این لهجه در ایزو گلاسی بین فرهنگ و روایات ادبی ولسانی شرق و غرب و شمال واقع بوده البته عناصر   و پهلوی وترکی و پراکریتهای هندی درآن مشهود است . که شما آنرا در شرح این کتیبه ها خواهید دید و لی چون درینجا کاوش وتدقيق ما تنها راجع به هنر خط نویسی است بنابرین تنها وجود و اهمیت رسم الخط یونانی شکسته رادر این قسمت شرقی آریانه مورد مطالعه قرار میدهیم و از تحلیلات دقيق لسانی آن میگذریم. و درباره تفصیل آن به دو کتاب من ما در زبان دری و هفت كتيبة قديم طبع کابل رجوع فرمایید.