مختصر نگاهی به پس زمینه چهرهٔ زن در گسترهٔ تاریخ

از آنجا ییکه افغانستان مهد و گهواره تمدن شرق بوده است این سر زمین کهن سال و دیریینه به ما شخصیت های بزرگ و نوابغ بیشماری را در دامان خود پرورانده است و فرزندان این مرزو بوم سهم خود را در مبارزه با اهریمن ظلمت نیز ادا نموده و راه این مبارزه را به سوی نور و روشنی باز نموده اند.                                                                                                 مردم افغانستان از شروع و آغاز سپیده دم تاریخ علم مبارزه را به طور منظم بر فراز قله های هندوکش و پاروپا میرزاد در اهتزاز نگهداشته و بر ضد هر نوع مظاهر ظلم و استبداد و حق تلفی مبارزه نموده اند. یکی از این نوع پیکار ها را مبارزات شاعره های کشور باستانی ما تشکیل میدهد که یکجا با  مردان برای  نیل به این مامول مقدس رهایی از استبداد قد برافراشته اند، در ادوار مختلف تاریخ فشار و اختناق جامعه در برابر زنان به خصوص دور ماندن زنان از جامعه همراه با مسایل ستر و پرده پوشی زنان کار آگاه و با درک را واداشت که سلاح شعر را در مقابل این همه نابرابری ها و نا همواری های جامعه راهی مبارزه را پیش گیرند و به کمک شعر فریاد ها و نارضایتی

                                                                         _۱_

های خود را به گوش مردان و همنواعان خود برسانند واز بیداد پدران برادران و شوهران که حقوق مدنی شان را سلب می نمودند صدای اعتراض بلند میکرند و در اثر همین فشار ها و تلقین های نادرست بود که چنین زن های شاعره و فاضله تخلص خود را محجوبه، مخفی، مستوره، حجابی، نهانی، وغیره انتخاب مینمودند. تاریخ نشان میدهد که صدا ها و فریاد های زنان در گلو خفه میگردید عده یی هم جام شهادت نوشیدند و عده یی هم مرگ تدریجی در زیر بار تکالیف و شکنجه ها خرد و خمیر گردیدند.                                                                                                      با وجود این همه خرافات و اندیشه های نادرست در مورد زنان جریان تاریخ نشان میدهد که زنان میتوانند با مردان در یک سنگر مشترک عمل کنند و دو شادوش با انان به سوی پیروزی های عظیم گام بردارند.                                                        گاهی هم اندیشه های خرافی که در برابر زنان وجود داشت زنان را در برابر مردان ضعیف ناتوان و ناقص العقل تصور می کردند لیکن بر خلاف تصور ایشان چهره های پر درخشش را در طول تاریخ به یاد می دهیم که با نشان دادن سر سپرده گی و  شهامت خویش نام شان را در صفحات تاریخ جاودانگی و پویایی بخشیدند. مثلا رابعه بلخی، توانست به خاطر یک آرمان مقدس از خود شهامت انقلابی نشان دهد و خود را قربانی سازد. همچنان محجوبه هروی که در عنفوان جوانی و طراوت گل امیدش پرپر شد با وجود بد رفتاری و ظلم شوهرش وی را از سرامدان شعرا و فضلای وفت می توان شمرد.                                                                                                                       همچنان در طول تاریخ به چهره های زیادی از ان شاعره زنان بر می خوریم که در همه عرصه سیاست و هم در عرصه سخنوری و شاعری و هم در اجتماع و خانواده خوش درخشیده  اند در اینجا چون هدف معرفی چهره های بر گزیده زنان شاعر قرن دوازدهم و سیزدهم هجری است. با وجود آنکه در این سده ها تعداد زیادی از زنان شاعر با شرح حال مختصر شان در تذکره ها به چشم می خورد اما از آنجایی که هدف ما کارو تحقیق در بارهٔ شاعر زنان افغانستان میباشد و یا لااقل کسانی به نحوی از انجا به ادبیات سرزمین ما پیوندی بخورد. از آنجاییکه سده در مورد بحث به خصوص سده سیزدهم مصادف به پادشاهی فتح علی شاه قاجار است و این شاه هنر دوست و هنر پرور که از بهترین حامیان علم وفرهنگ قلمرو دری زبا خان بشمار می رود مشوق همه اعضای خانواده اش در شعر و شاعری بوده است. علاقمندی و جانبداری او از شعرا و تشویق و ترغیبش باعث آن شد که تعداد زیادی از خانواده او یعنی زوجه ها و دخترانش  قلم بر دست گیرند و اشعاری همراه با احساسات زنانه خود را از چکیده های فکری شان تراوش دهند از زوجه های او که نامشان در صف شعرای زن در تذکره ها آمده است یه طور نمونه از چندی از آنها نام می بریم. حاجیه، مستوره، دلشاد،آغا با جی ...... همچنان از دختران اواز زبیده خانم، فخری، عصمت، عفت، طیبه، ماه تابان خانم، و عده یی دیگر که آوردن ذکر نام همه آنان در اینجا خارج از موضوع بحث ماست می توان یاد کرد.                                                                                                                                     از همه اولتر در اینجا به معرفی شخصیت و چهرهٔ بر فروغ ادب دری (عایشه درانی ) شاعر پر آوازه قرن دوازدهم و گل سر سبد چمنستان شعر دری می پردازیم.