التمش؟

راجع به تعليق نمبر ۴۹: 

هودیوالا درتعليقات تاریخ هندا يليوت (۲/۷۱۳ ) درین باره گوید معنی ایکه بداونی ازکلمه التمش نوشته درهیچ یکی از مآخذ دیگرمانند منهاج سراج و عوفي وحسن نظامی نیامده و بر مسکوکات این پادشاه هم نامش بصورمختلف التمش - ايلتمش - التتمش ضبط شده، که باملای ناگر ایلی تتی مسی Ilititimisi يالي تت مسی است وکلمه ایلت مش درتورکی بمعنی شصت باشد که خافی خان آنرا برای قلب لشکر آورده است . (منتخب اللباب ۲/ ۸۷۹)

لین پول گوید: که منه ايل تت مش زبردست وكمك دهنده باشد ولی ترك شناس دیگرریدهوس درابتداء بدین عقیده بود که این کلمه معنی اختطاف شده وربوده را دارد،یعنی غلام ربوده شده و اختطاف شده. اماچون لين پول توجه او رابه منی ایکه بوداونی نوشته معطوف داشت، ازاین عقیده خود برگشت وشکل صحیح کلمه را ایل قتل مش پنداشت، که در تورکی معنی آن خسوف ماه باشد.

دكتوربارتولد که اخيرآ درین معنی وارد شده شکل صحیح کلمه را ايلتمش داند، که معنی آن حافظ سلطنت است.

نام التمش همواره بين تورکها مشهوربود، خود منهاج سراج هم ازيك شهزاده خوارزم نام می برد،که اسمش ملك فيروزشاه التمش بود،ابن عرب شاه درعجایب المقدور ذکر یکی از رجال تیموری را به همین نام دارد،که سلطان مصراورا زندانی ساخته بود.همچنین یکنفرحاجی التمش از طرف عبدالله خان اوزبك بدربار اکبر درسنه ۲۷۹ه بعنوان سفير فرستاده شده بود، و نامهای تغ تمش، سو یورغ تمش، اید کوتمش وغیره در تورکها مروج بودند،وما یكنفر ايلتتمش الترك را در ۲۸۹ ھ بحيث حاکم ری می شناسیم ( زامباور ، ص۴۴ ) وازین همه معلوم است که این نام سابقا هم مستعمل ومروج بود.

درمجموعه مسکوکات موزیم لاهورکه نمبر ۵۸ موجود است که بریکطرفي آن نوشته است:

(۴۱۸)                                                  قصیده امام یحیی....                                               تعلیقات

السلطان المعظم شمس الدنیا والدین ابوالمظفرايلمتش القطبی ناصرامیرالمومنین) که واضحا ايلتتمش خوانده می شود به تقدیم ای) بر(ل) همچنین سکه نمبر (۶۰) و نمبر (۱۱۱) که براخيرالذکر بخط ناگری نوشته شده( ايلتتمش السلطان) اما برسکه نمبر ۱۰۹ - ۱۱۰ این کلمه (التتمش) است بدون ياء .

و ازاین هم دریافته می توانیم که املای صحیح آنا يلتتمش يا التتمش بود.

( موزیم جرنال پشاور شماره ۱ -۲ ج ۵) 

ابن اثیریکنفرامیررا درعصراسماعیل بن احمد سامانی بنام التمش الترکی فکر میکند،که درسنه ۲۸۹ ه درری کشته شده بود الكامل ۷ / ۱۷۰ ) و همین نام به ابدال دال به تاء التتمش می شود که املایی ازاین نام باشد .

درغیاث اللغات التمش بفتح وتای فوقانی مفتوح وكسرمیم بمعنی فوج پیشین ترکیست .

درلغات ترکی نوشته که التمش بمعنى فوجیکه میان هر اول و سردار باشد و بمعنی عدد شش هم آمده ( غیاث ۶۴)