لشکر اندس و فتح غزنی
آنچه درین کتاب راجع به تشکیلات لشکر متجاوز انگلیس بر افغانستان نوشته شده، خیلی ناقص است، و غالبا مؤلف از کتاب تاریخ افغانستان سید فدا حسین جمعدار ترکسوار که با این لشکر همراه بود، اقتباس کرده است، چون در ماخذ انگلیسی که بقلم جنرالان لشکری اندس نوشته شده، شرح این به تفصیل آمده، بنابران ما درینجا کلیات مطالب را تلخیص می کنیم:
۱-دویژن بنگال ....... جمله ۹۵۰۰ نفر قاید عمومی : میجر جنرل (فرقه مشر)
سر دبلیو، کاتن
بریگد (غند) اول: بریگدیر سیل
با دستۀ دوم بریگدیر نات
با دستۀ سوم : (غند سوم) بریگدیر
بریدگد اول : بریگدیر ویلشائر
با دسته ۲ ملکه و ۱۷ و ۱۹ پیاده بمبئی
بریگد دوم بریگدییر گوردن
با دست ۱ و ۲ و ۵ پیادۀ بمبئی
بریگد سوم سوار: بر یگدیر سکات
با دسته ۱۴ سوار خفیف و دسته اول سوار پونا.
۳-لشکر ریزرو میجر جنرال دنکن جمله ۴۲۵۰ نفر لشکر
۴-لشکر ایلجاری شاه شجاع ...... جمله ۶۰۰ نفر
۵-لشکر ریزو بمبئی در سندهـ ..... جمله ۳۰۰ نفر
-----------------------------------------------------------
جمع کل (از راه سند) ۲۸۳۵۰ نفر(۱)
۶- قوای شهزاده تیمور (از راه خیبر)................ ۴۸۰۰۰ نفر
۷-قوای ایلجاری سکهـ (از راه خیبر)........................... ۶۰۰۰ نفر
۸- قوای امدادی عقبی سکهـ در پشاور ........................... ۱۵۰۰۰۰ نفر
----------------------------------------- جمله لشکر سوق شده بر افغانستان ۵۴۱۵۰ نفر.
این لشکر در حدود هشت هزار ضابط و افسر و در حدود دوازده هزارکارمندان لوازم (کیمپ فالور) وزیاده از سی هزار اشتر همراه داشت (۳) و قوای شهزاده تیمور ه بقیادت لفتننت کلنل وید از خیبر سوق میشد عبارت بود از (۱۶) توپ و (۱۴۰) توپچی (۲۰۶۹) سوار
----------------------------------------------------
(۱)دی لور آف دی اندس ص ۵۰ و لشکر اندس از میجر هیوز طبع لندن ۱۸۴۱ ص ۵
(۲) لشکر اندس ۶
(۳)بریگد نات در افغانستان طبع بمبئی ۱۸۸۰ ص ۳.
(۸۴۰۰) پیاده و(۲۵۰) مهندس راه (۱).
اما لشکریکه از راه سندهـ گذشته و بر قندهار حمله برد (۵۴) توپ و (۸۰۰) توپچی پیاده و سوار و (۳۴۰) مهندس راه با خود داشت، و عدد تمام لشکر اندس در سندهـ و افغانستان چنین بود:
افراد لشکر و متعلقات آن ۴۰.۱۸۶ نفر
توپ از ۷۰ تا ۸۰ عراده (۲)
پس عدد تمام لشکر انگلیس و سکهـ و شاه شجاع و شهزاد تیمورکه از راه سند و خیبر بر افغانستان حمله کرده به (۵۴.۱۵۰ نفر میرسد (۳).
فواصل و تاریخهای وصول
لودیانه ۲۰ نومبر ۱۸۳۸ به فیروزپور ۲۹ نومبر ۸۱ میل
از بهاولپور به روهری کنار اندس فاصله ۲۲۴ میل ۲۴ جنوری ۱۸۳۹ از روهری به سند سفلی تا کهندیری و باز گشت به سکهر ۱۴۵ میل ۱۵ فروری ۱۸۳۸.
از سکهر به شکارپور و دادر فاصلدر ۱۷۱ میل ۱۰ مارچ ۱۸۳۹ . ار دادر تا کویته براه بولان و ارتفاع ۷۹۳ ۵ فت فاصله ۸۶ میل ۲۶ مارچ ۱۸۳۹.
از کویته بقندهار از راه کوژک ارتفاع ۴۵۷ فت فاصله ۱۴۷ میل ۲۶ اپریل ۱۸۳۹
از قندهار بقلات ارتفاع ۵۷۷۳ فت فاصله ۷۸ میل ۴ جولائی ۱۸۳۹
--------------------------------------------------------
(۱)لشکر اندس، مقدمه ۳۳
(۲) لشکر اندس، مقدمه ۳۵
(۳) لشکر اندس ۶.
از قلات بغزنی ارتفاع ۷۷۲۶ فت فاصله ۱۵۰ میل و از قندهار ۲۲۹ میل ۲۱ جولائی ۱۸۳۹.
از غزنی بکابل ارتفاع ۶۳۹۶ فت فاصله ۸۸ میل ۶ اگست ۱۸۳۹ تمام فاصله طی کرده لشکر اندس از کرنال تا کابل ۱۳۸۵ میل (۱).