اواخر عهد شاه جهان

بعد ازین شاه جهان از صفحات افغانستان بصوبۀ کابل و حدود شرقی آن قناعت ورزید و نتوانست که بر قندهار قشون کشی کند و قندهار همانطور بدست حکمران صفوی ماند و در طرف های شمالی مملکت هم حکمرانان توران نفوذ داشتند، و در چند سال اخیر بهادر خان افغان صوبه دار و حکمران بالاستقلال کابل بود، تا که در سال اخیر سلطنت شاه جهان (۱۰۶۷ه‍) مشار الیه موقوف و عوض وی رستم  خان به حکمرانی کابل گماشته آمد، و چنانچه ظاهر است شاه جهان در هفتم ذیحجه (۱۰۶۷ه‍) مریض و کشمکش شهزاده گان در هند آغاز شد، و عاقبت شهزاده اورنگزیب حکمران دکن بر شهزاده  دارا شکوه ولیعهد غالب  گردید، و بعد از محاربات زیاد با برادران مرکز شاهنشاهی هند را فتح کرد، و پدر خود شاه جهان را محبوس ساخت و خود در غزۀ ذیقعده (۱۰۶۸ه‍) بر سریر شاهنشاهی جلوس کرد.

شاه جهان که پادشاه علم دوست و هنر پروری بود، بعد از سلطنت (۳۱)سال و چهار ماه مدت هشت سال در حبس ماند و شب دو شنبه (۲۴) رجب (۱۰۷۶ه‍) به عمر (۷۶) سالگی از جهان گذشت(۳۲) و آثار خوبی را در دنیای فن و تعمیر و هنر از عصر خود در جهان گذاشت(رجوع به منظر نمره ۱۳) اما افغانستان درین عصر از پیکار های جای طلبان و جهانگیران تیموری و صفوی روی  آرامی را ندید و میدان جنگ این و آن بود، و سران ملی و مردم آزادی دوست افغانستان تا که می‌توانستند در دره ها و کوهسار های وطن متواری بوده و درین حیص و بیص آزادی خویشتن را حفظ میکردند.