دپښتو گرامر طرح

دپښتو فونيمير عنه (۴،۱ – الف):

 وورين ، زغن ، منقلب ، انسدادی کانسونانت دی . نسبة دروند اد اکیزی او نسبة تنفسى خصوصيت لری. د/ په اصل کې د /ت/ زغن صورت دی. یعنی د تلفظ په وخت کې يې ژ به منقلبه کیږی او دهغی دخو کی لاندنی برخه له و و ريوسره نښلی او بیاپه ډیره چټکی سره یوازی یوه پلاحرکت کوی. له دې امله ورته یو پلاییز رپید و نکیزغ هم ویلای شو. مثالونه يې دادی :

/ ډول /

/بده /

/ پند/، او داسې نور.

/د/ دسیلابو، مورفیمو ، كله و او تر کیبو په سر ، منځ، او پای کې راځی . داستعمال په مځينو مواردو کې له ځینی نوروز غونوسره د کانسو نانتهوسا کنگر و پونه تشکیلوی 

٤٨،۲- [ك] :

وروستی تا لوییز ، بې زغه ، زغه ، انسدادی کانسونانټ دی. نسبة دروند ادا کیزی او نسبة تنفسى خصوصيت لری بیاد تنفسی خصوصیت په لحاظ دوها لوفو نه لری:تنفسى الوفون ، او غير تنفسی الوفون یعنی که چیرې د دروند خج په موقعیت کې راشی نو تنفسی خصوصیت یې زبات وی خو که چیرې دسپک خج په موقعیت کې راشی نو تنفسی خصوصیت یې نسبة كميزى انسدادبی د کلمو په پای کې ، محکې له وقفی نه غالباً خلاصیزی ، خو که نورې کلمې ورسره جختی راشی ، توانسدادیې کله خلاصیزیاو کله نه خلاصیزیمثالونه يې دادی :

کور ( د دروند خج په موقعیت کې له زيات تنفسی خصوصیت سره.

کلک منکر ، او داسې نور.

 کت / دسیلابو ، مورفیمو کلمو او ترکیبوپه سر، منځ او پای کی رامی. داستعمال په ځینو مواردو کی له مځينو نورزغونوسره دكانسونانتو نو ساکن گر و پونه تشکیلوی

٢٤٩- [ گ] :وروستی تا لوبيز ، زغن ، انسدادی کانسو نانت دی. نسبة سيك ادا کیزی او تنفسی خصوصیت نه لری گه په اصل کی د/ ک / زغن صورت دی .مثالونه یی دادی

گور

گرم

ملگری

داگ

انگور

، او داسی نور/گ / دسیلابو، مورفیمو کلمو او تر کیبو په سر ، منځ او پای کی راځی.داستعمال په ځینو مواردو کی له ځینو نور وزغونو سره د کانسو نانتو نوس اکین گر و پونهتشکیلوی انسداد یی د کلمو په پای کی ، له وقتی نه رو میی غالب اخلاصیری فر كقولهنور و کلموسره ونښلی کله : بی انسداد خلاصیزی او کله نه خلاصیړی

۲،۵۰- [ق] :وروستی نرم تا لوییز ، بی زغه ، انسدادی کانسو نانت دی. در وندادا کیزی او نسبة تنفسی خصوصیت لری . ق / په پښتو کی دخیل فونیم دی ، نوځکه ځینی خلک یی د ک / په فونیم بدلوی ، او ځینی خلک یی په دخیلو کلمو ، په رسمی او فصیحه وینا کی د / ق / په به تلفظ کوی . تلفظ یی د کلمو په پای کې دوه ډوله وی : کله یې انسدا د خلاصیزیاو كله . انسداد نه خلاصیزی مثالونه يې د دادی 

قار

برق

حقیقت ،

 او داسې نورد سیلابو، مورفیمو کلمو او ترکیبوپه سر منځ او پای کې راځی . داستعمال په مځينو موارد و کې له ځينو نورو زغو نوسره دكانسونانتو ساکن گروپونه تشکیلوی