مهد ظهور و پرورش آریا

از کتاب: تاریخ ادبیات افغانستان ، فصل دوم

با شرحی که گذشت از روی تشابه زبان، معتقدات و از روی افسانه ها و داستانها و اساطیر و باز از اشارات و تذکار صریح منابع خود آریائی یعنی سرود ویدى و اوستا و مهاباراته واضح معلوم میشود که مهد ظهور آریائی قطعه خاک سرد بین سرچشمه اکسوس و سر دریا بوده و از آنجا بطرف جنوب به سغد و باختر منتشر شده اند و باختر مهد پرورش وکانون تهذیب و مرکز مملکت داری ایشان بشمار میرفت. با شهادت منا خودشان بع "آریا، Arya" همین کتله را گویند که در باختر هزاران سال پرورش یافته و به تدریج در دیگر نقاط آریانا پراگنده شده، حصه ئیهم از آنجا به خاک هاى ممالک مجاور انتشار یافت. اگر چه تنها کلمه "آریا" هم این دسته را از سایر موجهای هند و اروپائی مجزا میکند ولی برای اینکه مغالطه پیش نشود میتوان آنها را بنام "کتله آریائی باختر" خواند.