دولت باختر و حکمفرمایان افسانه ئی آشور و بابل

از کتاب: تاریخ ادبیات افغانستان (پنج استاد) ، فصل مدنیت اوستائی ، بخش عمومیات

قدیمترین منبعی که از آن میتوان اقلا نظریه ئی راجع به وجود دولت باختری و نیروی کهن ترین سلطنت آریانا بدست آورد افسانه های آشوری و اشعار رزمی مادها و فارسی ها است. راجع به تعلقات دولت باختر و تجاوزات آشوریهای دورهٔ تاریخی بطرف شرق آسیا آتیا تا جائیکه معلومات در دست است بحث خواهیم کرد ولی پیش از ین مبحث که اشخاص تاریخی روی صحنه می آیند، قسمت قدیمترین هم است که اشخاص آن، خصوص از طرف آشوری نیمه افسانه ئی و وقایع مربوطه آنها هم طبعاً جزء اساطیر خواهد بود ولی باز هم چون شخصیت آنها خیلی برجسته و کارنامه های ایشان خارق العاده است، ذکر ایشان بی مورد نیست. علاوه برین چون اشخاص کاملاً افسانه ئی هم نیست (حال آنکه اگر فرضا کاملا جزء اساطیر هم باشند تذکار آنها خالی از فایده نیست) و در اثر تجاوزات آنها بطرف شرق و تعلقات نوی که پیدا میکنند اقلا نظریه ئی راجع به وجود دولت باختر و اقتدار آن نسبت به سائر حکومت های آسیای غربی بدست می آید که تذکر آن جزء مرام این رساله است.