مهدویت

مهدویت بزرگترین و تکاندهنده ترین حرکت در فرق دهم هجری حرکت مهدویت بود .موسس این حرکت سید محمد (ابویوسف) جونپوری بود که در سال ۸۴۷ تولد و در سال ۹۱۰ وفات یافت ؛اما اثرات این حرکت تا اخیر قرن دهم باقی ماند . تحقیقات بی طرفانه تاریخ نشان میدهد که در ظرف دو سه قرن هیچ حرکت تاخیر قرن دهم باقی ماند . تحقیقات بی طرفانه تاریخ نشان میدهد که در ظرف دو سه قرن هیچ حرکت و دعوتی در شبه قاره هند و افغانستان مانند این حرکت ودعوت جامعه ان روزگار تاثیر عمیق و گسترده نگذاشته بود اینک در پرتو نوشته های مورخین مخالفت و موافق نتایج ذیل را کهخ بیشک صفحه از تصویر عقیدتی عصری را که مجدد(رح) در ان به دعوت و ارشاد پرداخت و نشان داد تقدیم میگردد.

۱- سید محمد جوپوری از نظر باطنی از انسانهای بااستعداد و قوی الباطن بود که مانند او ندرتا پیدا میشود . او شخصیت شجاعی بود که از اوضاع و محیط خود نا مطمئین بود در امر به معروف و نهی از پلیدیها شدت بخرج میداد که مردم وی را به نام (اسد العلما) ملقب نمودند.

۲- شیخ محمد جونپوری علم سلوک را از شیخ دانیال فرا گرفت و بعدا به ریاضتهای و گوشه نیشنهای پرداخت که متحمل سختیها شد چون پیر کامل نداشت وارادتی که به او پیش امد او را دچار لغزش کرد ازین سبب بود که او ادعای مهدویت کرد و در نظاق مختلف مهدی موعود بودن خود را اعلام داشته مردم را به ایمان اوردند بخود دعوت نمود . بسیاری از مردم به او بیعت نمودند مانند غیاث الدین شاه غلجی و محمود شاه گجراتی بیعت کردند . در سند و کندهار جمعیت انبوهی از مردم را متزلزل ساخت میرزا شاه بیک حاکم کندهار نیز او گرایش پیدا کرد.

۳- زندگانی وی عبارت از ترک تجرید زهد  استغنا وقطع ماسوی الله بود و در سفر اقامت فضای زهد و ایثار ذکر و عبارت بر محافل وی حاکم بود.

در اثر دعوت داعیان بی غرض و جانباز و خود فراموش بوجود امدند . و در راه امر به معروف و نهی از پلیدیها متحمل رنجها و مصائب شدند. و با گشاده رویی درین راه جان را فدا نمودند (و اینکار نظیر فداییان الموت به پیروی حسن سباح که در تاریخ بنام حشیشیون مشهور است و پیش مرگ های فلسینی عراق نظیر (طالبان و القاعده میباشد که بااز بن بردن نفس خودش جان صد های دیگر را که در هیچ نوع از این دسایس و مسایل ارتباط ندارند میگیرند.

دعوت وی مشتمل بر پنج رکن است: 

مرگ دنیا عزلت  از خلق - هجرت از وطن - مجالست با صالحین - ادامه ذکر( به طرقه حفظ انفاس) او مشاهده اله را (خواه بچشم سر باشد یا بطرق قلب در بیداری باشد یا خواب) خیل ضروری و شرط امان قرار مداد

در حالت سکر ا بدلیل عدم فهم بعضی از مظالب و گفتار هایی از وی صادر شد که تاویل و توجیه آن مشکل است این گفتار ها سبب شد که پیروان او به عنوان مخالف جمهور اهل سنت شکل گرفتند و معتقدان غالی او ( که اهداف علیحده و غیر از این دشاتند از ظرف خود در آرء و افکار او اضافت .ارد نم.ده در تقدیر و تعظیم محمد جونپ.ری جنان راه غلورا پیمودند که او را بمقام انبا علیهم السلام قرار دادند ، بلکه او را از برخی انبیا برترشمرده اند.*۵۰۴ تا اینکه بالاخره مهدویا به عنوان یک فرقۀ جدا گانه ، از اهل سنت و جماعت کاملا منقطع شدند و نتیجتا اهدافی را که غالبا در آغاز کار مورد نظر موسس این فرقه نبود فوت گردید و اثرات فرقه مزبور تا نیمه قرن دهم در هندوستان وافغانستان باقی بود پیروان ان فرقه در رکن حکومتهای مقتدری را تشکیل دادند

این حرکت باعث شد که از اثر خشونت و تندرویها پیروانش ، دچار اضطراب و تزلزل شود . علما راسخ و دانمشندان محقق چون ظاهر پتنی (۹۱۳-۹۷۶) مصنف (مجمع بهار الانوار) برا رد و جلو گیری این فتنه قیام نمود تا اینکه در سال ۹۸۰ ه  گجرات فتح و این فتنه خاموش شد . که علامه مذکور در نزدیکیهای (اچین) از طرف مهدویها به شهادت رسید

عوامل و نگرانیها و اضطرابهای فکری را محققین و علمای اسلام و عرفا بر شمرده اند بدین قرار است:

حرکت های خشونت گر که ناشی از عدم رسایی و انگیزه های فکر و روانی میباشد و اغلبا در جامعه باعث از هم پاشی نظامهای فکر و عقیدتی و ساختار کلی نوامس قبول شده ظبیعی میگردد که عوامل اساسی آن چنین بر شمرده میشود (حرکت طالبانی هم از جملۀ صد ها حرکت فتنه بر انگیزانۀ است که باعث بر اانداختن نظامهای فکر و بی اعتبار سازی دیانت اسلام میگردد . که شامل اینگونه حرکت های آشوبگرانه در تاریخ اسلام میباشیم.

تناقض وعدم مطابقت در قول و عمل عقیده و زندگی در طبایع حساس جامعه اکثرا عواملی اند که در جامعه اضطراب و نا امنی بوجود می اورند که صاحبان اینگونه طبایع زمانیکه قدرت و یا قسمتی از قدرت جامعه را بخود محصور میبینند بر حرکتهای اغتشاشگر و دعوت های منفی متوصل میشوند که ما نتیجه این نوع اضطرابات را در جامعه افغانستان از زمان تجاوز شوروی ها همایش عساکر خارجی صد ها کشور در تمام نقاط و ناظر هستیم )اینگونه حرکتهای افراطگرایانه چه مذهبی باشد چه نا مذهبی جامعه را کلا بجانب بی باوری فساد ضعف و آشوب فتنه ، تفرقه و از نظر دینی  گمراه تر و از نظر سیاسی خظرناکتر ساخته و نتیجتا تفرقه و آشوبرا در جامعه مسوتولی میسازد که باعث از میان رفتن کلیه معیار ها و ارزشهای زمان صلح که در جامعه مستولی میباشد به شمول کلیه ارزشهای دینی و اجتماعی میگردد چنانچه در قرن دهم هجری مقارن به زندگی امام مجدد (رح) کثرت مالی ف ثروت و رقابت در حب جاه و مقام در جامعل ان روز (نظیر جامعه امروز تضاد و تناقض بوجود آورده بود.*۵۰۵

۲- گروه بزرگی از مردم (اهم از دیندار و لادین) چنان دنیا پرست شده بودند که تعالیم دینی و اخلاقی را پشت سر انداخته و برای حصول مقام و لذایذ بهر حیله و ترفندی دست می یازیدند و از ارتکاب هیچگونه جرمی دریغ نمیکردند . چنانچه در زمان حکومت سلطان سلیم را برای روی کرسی می نهادند بودند که مصلح و داعی اواخر قرن اول شیخ حسن بصری ( وفات۱۱۰ه) از انها بعنوان « منافقین» یاد کرده است . (اگر چه که بحث ما در دایرۀ عرفان مخصوصا امام ربانی بود اما یک کمی سیاسی شده است و از اینکه دیانت اسلام در جهان بینیهای خود بخاظر بهبود وضع اجتماعی مردم یک دین سیاسی است ؛ بد نخواهد بود تا خواننده عزیز در دایرۀ حرکت . مسیر زمان همه چیز را لمس کند و این ضرورت است زیرا در عصری که ما زندگی میکنیم اشخاص بنام داعیان اسلام سر از کجا ها بر آوردند و دیدیم که این کشور را در چندین جای در میدانهای بن و جاپان و لندن و واشنگتن بحراج گذاشتند ، چنانچه ما همین اکنون در جامعۀ سرتاسر دینی وطن مان می بینم چه عناصر بنام دفاع از اسلام مخوف ترین جنایات را بر ما تحمیل میکنند و می بینیم در جبهه موافق چظور مردمانی بنام کمک به بازسازی و آبادی چه پشتار های از زر را با خود به بیرون از شکور برده اند و در داخل کشور ضیاع و عقار شان تا کدام سر حد اضافه گردیده است و ملت تا کدام سر حد به خضیض فقر و انزوا و تنگدستی گرفتار امده که نظیر انرا میشود در قرن دهم هجری یافت به این تفاوت که اینبار با قدرت آتشو کشندگی ویرانگر و قوی. 

۳- رسم پرستی و ظاهر بینی که به اوج خود برسد جامعه را دچار انحطاط اخلاقی و بحران فکری میسازد . محافل علمی جمود و رکود میگردند و نظام تعلیم و تربیه بی روح شده از واقعیت فاصله میگیرد و صلاحیت تسکین بخشیدن مغز های زهین را از دست میدهد . در نتیجه بعضی از افراد بخاطر تسکین    مغزهای مضطرب خود از دایرۀ تنگ و محدود (بطور صحیح یا غلط) قدم بخارج نهاده به حرکتهای شکمندانه و ..... چنگ می زنند که عدم و اگاهی به کتاب و سنت و غفلت از ان نیز عاملی برای رشد اینگونه تفکر های نادرست است .*۵۰۶

۴- فقدان یک شخصیت برجسته دینی و (سیاسی) که سطح دانش فکری و باطنی بسیار بلند داشته و دارای نیرومندی محبوبیت وتاثیر گذار روحی فوق العاده ای باشد تا بتواند نارامی های فکری اضطرابات و قلق روحی را بر طرف نموده و در پیکر مرده اجتماع روح تازه بدمد و نسبت به ابدیت اسلام و صداقت شریعت محمدی (ص) و کمال و شگوفایی ان یقین و اعتماد تازه ای در دلها ایجاد نماید.