چگونه زبان فارسی در طول زمان در افغانستان تکامل یافته است

 زبان‌ها مانند زندگی انسان‌ها تکامل می‌یابند:

 آنها بسیار ظریف، از نسلی به نسل دیگر تکامل می‌یابند، بدون اینکه نقطه‌ای از گسست بین یک زبان و زبان دیگر وجود داشته باشد.

  بنابراین نمی توان گفت که یک زبان واقعا قدیمی تر از زبان دیگر است. همه آنها به قدمت خود بشریت هستند.

گفته می‌شود، هر یک از زبان‌های زیر دارای چیزی خاص، چیزی باستانی است که آن را از جمعیت متمایز می‌کند.

  فارسی زاده مستقیم پارسی باستان است که زبان امپراتوری پارس بوده است.

  زبان فارسی مدرن در حدود سال 800 پس از میلاد شکل گرفت و یکی از مواردی که آن را از بسیاری از زبان های امروزی متمایز می کند این است که از آن زمان تاکنون تغییر نسبتاً کمی داشته است.

  فارسی زبانان امروزی می توانند نوشته ای را که مربوط به سال 900 میلادی است بردارند و آن را با دشواری بسیار کمتری از یک انگلیسی زبان مثلاً شکسپیر بخوانند.

در طول تاریخ، زبان فارسی به عنوان زبان ادبی و فرهنگی توسط امپراتوری های مختلف غرب آسیا، آسیای مرکزی و جنوب آسیا مورد استفاده قرار گرفته است.

. زبان فارسي عضوی از گروه نوادگان خانواده زبان های هند و اروپایی است. گرامر آن شبیه به اکثر زبان های اروپایی است،

فارسی مدرن ادامه فارسی میانه، زبان رسمی امپراتوری ساسانیان ( 224–651 ) است که خود ادامه فارسی باستان است که در امپراتوری هخامنشی (550–330 قبل از میلاد) استفاده می‌شد.

کتیبه‌هایی به خط میخی متعلق به قرن هفتم به زبان فارسی باستان گواهی می‌دهند.

  فارسی میانه با خط هایی که از الفبای آرامی گرفته شده بود، نوشته می شد.

حدود 150 سال پس از فتح امپراتوری پارس توسط اعراب مسلمان، زبان فارسي الفبای عربی را جایگزین الفبای آرامی باستانی خود کردند.

  متن از راست به چپ خوانده می شود. حروف چهار شکل دارند: منزوی، ابتدایی، میانی و پایانی. مصوت های کوتاه (a، é، o) نوشته نمی شوند اما مصوت های بلند (â، i، ou) نوشته می شوند.

  الفبای فارسی تفاوت های خاصی با الفبای عربی دارد، براي اينکه  چهار حرف اضافی دارد، زیرا چهار صدای موجود در فارسی در عربی وجود ندارد. (چ،پ،گ،ژ).

  ادبیات جدید فارسی به قرن نهم، پس از فتح فارس توسط مسلمانان ، زمانی که فارسی الفبای عربی را پذیرفت بر ميگردد.

فارسی نام‌های مختلفی دارد:

در ایران فارسی و در افغانستان دری می‌گویند.

به طور کلی به فارسی زبانان فارسی زبان می گویند.

با گذشت زمان،  زبان فارسی تحول ميکند, بسیار ساده‌تر می‌شود:  منظم و نحو صلب زبان امروزی می‌دهد.

 در مورد فرهنگ لغت، بسیاری از کلمات از زبان های همسایه (آرامی و یونانی در دوران باستان، بعدها عربی و تا حدی ترکی)   اخیراً،  از زبان‌های اروپایی، عمدتاً فرانسوی و انگلیسی وارد کلمات فارسی شدند.

درک متقابل عموماً بین افغان‌های فارسی‌زبان، ایرانی‌ها و تاجیک‌ها امکان‌پذیر است.

با این حال، می توان به دو چیز توجه کرد: از یک سو، دری نام محلی پارسی شرقی، یکی از دو زبان رسمی افغانستان با پشتو است. 

از سوی دیگر، تاجیکی را می توان فارسی تاجیک نیز دانست، اما برخلاف فارسی و دری، با الفبای سیریلیک نوشته می شود.

پیدایش زبان فارسی به دوران باستان باز می گردد. 

در قرن ششم قبل از میلاد متولد شد.

 فارسی قدیم یکی از قدیمی‌ترین زبان‌های چون یونانی، لاتین و سانسکریت امپراتوری هخامنشی است.

بین قرن 3 قبل از میلاد و قرن سوم ميلادي، این زبان سیستم نوشتن  مبتنی بر آرامی را پذیرفت.

چیزی که ما آن را «پارسی میانه» می نامیم، به  زمانی به اوج خود می رسد که توسط سلسله شاهنشاهی ساسانیان در قرن چهارم به رسمیت شناخته شد.

زبان فارسی جدید نیز به نوبه خود با فتح فارس توسط اعراب-اسلامی از سال 633 آغاز شد.

این تاریخ طولانی امروز ثروت زبانی قابل توجهی را ارائه می دهد.

فارسی و دری نیز مانند تاجیکی از سه گونه اصلی زبان فارسی هستند.

زبان دری یا فارسی شرقی یکی از دو زبان رسمی افغانستان است که در کنار پشتو 20 میلیون نفر یا بیش از نیمی از جمعیت افغانستان به آن مسلط هستند.

تفاوت های اصلی با پارسی در لهجه گویندگان و همچنین برخی اصطلاحات کلمات و صرف خاص یافت می شود. اما این دو زبان اشتراکات زیادی دارند.

زبان دری قبل از اسلام

در افغانستان، آسیای مرکزی و ایران قبل از اسلام به زبان دری صحبت و بحث می شد.

یکی از متخصصان ادبیات افغانستان می نویسد:

 "...زبان دری پیش از استقرار ساسانیان در نواحی غربی (باختر) پدیدار شد، چنانکه در اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی نمونه هایی از آن در تاریخ و جغرافیا یافت می شود. کتاب های نویسندگان عرب"

زبان دری، در دوره‌های پیش از اسلام وجود داشته و در افغانستان ظهور کرده و بعداً به غرب ایران امروزی گسترش یافته است.

«در آن زمان زبان پارسی باستان از سرزمین پارس محو شده بود. در آریانا (افغانستان آن زمان) در هر گوشه به زبان های دیگری صحبت می شد، در دامنه های شرقی و جنوبی هندوکش، زبان پراکریت در کنار سانسکریت به زبانی کلاسیک تبدیل شده بود و ساکنان این مناطق به تکلم می پرداختند. 

چرا زبان دري ناميده ميشود

زبان شناسان دری ميگويند که دري از کلمه «دره» گرفته اند و برخی آن را به دربار  مربوط می دانند. اما اکثر محققان بر این باورند که زبان دری زبان دره های دامنه هندوکش افغانستان است و در آنجا توسعه یافته است.

  زبان فارسی توسط بخش زیادی از مردم افغانستان صحبت می شود.

اگرچه متون رسمی همیشه دوزبانگی اداری را توصیه کرده اند، اما زبان فارسی به تدریج جایگاه خود را به عنوان زبان اداری تثبیت کرده است زیرا بخش زیادی از مردم آن را درک می کنند.

فارسی یک زبان هندواروپایی است.

 این زبان رسمی  که در افغانستان  دری،در ایران فارسی ودر تاجیکستان تاجیکی است.

امپراتوری پارس بیش از 11 قرن وجود داشت و از هند تا یونان امتداد داشت، بنابراین ما نمی‌توانیم فقط از یک زبان صحبت کنیم زیرا آن چند زبان است.

در حقیقت .  فارسي با حروف الفبای عربی و از راست به چپ مانند عربی نوشته می شود اما زبان بسیار متفاوتی باقی می ماند زیرا عربی و فارسی به خانواده های زبانی کاملاً متفاوتی تعلق دارند و بنابراین قواعد دو زبان متفاوت خواهد بود. زبان عربی 28 حرف دارد، حرف چ پ گ ژ وجود ندارد، در حالی که در زبان فارسی 32 حرف وجود دارد.

پارسی (فارسی) نام اصلي  زبان فارسی امروزی است، در فارسی بیشتر گویشوران این زبان برای اشاره به زبانی که صحبت می کنند از این نام استفاده می کنند.

نام اصلي دیگری نیز وجود دارد، دری.

به طور معمول، نام فارسی برای اشاره به فارسی غربی که در ایران صحبت می شود، و نام دری در افغانستان برای اشاره به فارسی شرقی که در افغانستان صحبت می شود، استفاده می شود، اما گویشوران این زبان در افغانستان ممکن است از فارسی یا دری استفاده کنند.

فارسی سومی وجود دارد، تاجیکی، اما  به عنوان یک زبان جداگانه در نظر گرفته می شود، زیرا با الفبای سیریلیک نوشته می شود، ..

برای اشاره به همه این گونه های امروزی و نیز گونه های تاریخی زبان از کلمه فارسي استفاده می شود.

ولي با ادعای استقلال ایران تحت سلطه روس ها و انگلیس و همچنین مدرن سازی عمیق کشور و برای نشان دادن عزم خود، در 21 مارس 1935 به جهانیان اعلام کرد که پادشاهی او از این پس "ایران" نامیده خواهد شد. دولت شاهنشاهی ایران متولد شد.

اینگونه است که کلمه فارس و فارسي در زمینه  افزارهای کامپیوتری و در اینترنت زمان ما به طور خودکار  ترجمه شده است:

 کلمه فارس و فارسي به ايران و ايراني.

 حتی اگر صحبت از فارسي هزار سال قبل هم باشد . 

 این یک مشکل واقعی برای همیشه در ارتباط برای فارسی زبانان است.

پارسی و دری، زبان ها چندان متفاوت نیستند،

اگر پارسی و دری به عنوان دو زبان متفاوت در نظر گرفته شوند و به رسمیت شناخته شوند، با این وجود شباهت های زیادی دارند.

به طوری که گویشوران هر دو زبان به راحتی می توانند یکدیگر را بفهمند و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

فارسی و دری هر دو از الفبای یکسانی استفاده می کنند و از کلمات عربی به شدت وام گرفته اند. با این حال، از نظر تأثیر، بیشتر وام‌های فرانسوی برای فارسی و انگلیسی برای دری پیدا می‌کنیم.

از نظر دستور زبان، فارسی و دری به نسبت مشابه هستند. به بیان ساده‌تر، می‌توانیم تفاوت‌های ظریفی را که وجود دارد با تفاوت‌هایی که انگلیسی بریتانیایی و آمریکایی را از هم جدا می‌کنند، مقایسه کنیم.

نزدیک به 200 میلیون نفر در سراسر جهان به زبان فارسی صحبت می کنند.

جایگاه زبان فارسی در افغانستان

تا تصویب قانون اساسی افغانستان در سال 1343 هجری، شمسی، زبان محاوره ای و رسمی به عنوان زبان فارسی شناخته می شد.

در کتاب های درسی مدارس دولتی کتابی به نام «موضوع فارسی» در مدارس تدریس می شد و بیشتر مردم تا به حال کلمه دری را نشنیده بودند و خود را فارسی می نامیدند. 

برای اولین بار در قانون اساسی افغانستان،در سال 1343 هجری، شمسی زبان فارسی رد شد و زبان دری به عنوان یکی از دو زبان رسمی کشور تصویب شد.

در فصل اول، مقاله سوم ذکر شد که از میان زبان های افغانستان، پشتو و دری زبان رسمی هستند.

در مورد اینکه چرا افغان ها از پارسی دور شدند و دری را جایگزین آن کردند چیزی نمی گوییم و فقط اشاره می کنیم که این تغییر فقط انگیزه های سیاسی و تاریخی داشت.

به یقین می توان گفت که سه کشور مذکور به دلیل ناسیونالیسم خود نام های خاص زبان فارسی دری را در سه منطقه فارسی زبان در انحصار خود در آورده اند.

در واقع افغان‌ها، ایرانی‌ها و تاجیک‌ها به یک زبان صحبت می‌کنند، اما با لهجه‌های مختلف و برخی از کلمات متفاوت، و چنین تفاوت‌هایی را می‌توان در افغانستان بین لهجه‌های کابلی، هراتی و هزاره و در ایران بین گویش‌های مشهد و تهران مشاهده کرد. و شیراز و در تاجیکستان و ازبکستان به گویش های سغدی و ختلانی، سمرقندی و بخارایی، اما در واقع همه لهجه های یک زبان هستند.

البته تاجیکی نامیدن لهجه فارسی تاجیکستان به زمان اشغال آن کشور توسط شوروی باز می گردد و پیش از آن تاجیک ها زبان خود را فارسی نیز می نامیدند.

  اما نامگذاری این زبان به دری و فارسی (فارسی) ریشه در گذشته دارد، قدمتی هزار ساله دارد.

بر اساس اسنادی که در دست داریم و همچنین سایر زبان های محلی، زبان فارسی دری قبل از ورود اسلام در سرزمین هایی که امروزه به نام افغانستان شناخته می شود، صحبت می شده است و با ظهور اسلام از رونق این زبان کاسته نشده است. ، بلکه همراه ضروری زبان عربی بود و به زبان درباری (دری) در این منطقه جغرافیایی شهرت یافت.

افغانستان در طول تاریخ خود پذیرای مردم و تمدن های جدید بوده است که از طریق تنوع قومی و فرهنگی خود، ثروت واقعی کشور را تشکیل داده اند.

  بزرگ‌ترین محقق جهان اسلام، بیرونی، منجم محبوب محمود غزنوی، ریاضی‌دان، جغرافی‌دان، کانی‌شناس و فیزیک‌دان.

البیرونی در دربار غزنی در میان انبوهی از هنرمندان، نویسندگان و دانشمندان کار می کرد.

فردوسی نویسنده «چهنما» یا کتاب شاهان بود، حماسه ای عظیم و زیبا که اغلب او را با هومر مقایسه می کرد.

عمر خیام، بیش از هر چیز فیلسوف و دانشمند، منجم و ریاضیدان، بیش از همه شاعری بزرگ بود.

ابن سینا که در غرب به ابن سینا معروف بود، به عنوان یک پزشک شهرت جهانی پیدا کرد.

مولانا جلال الدین رومی در سال 1207 در بلخ به دنیا آمد و عمر خود را در قونیه امروز در ترکیه گذراند و در سال 1273 در همانجا درگذشت و یکی از بزرگترین اندیشمندان و دانشمندان تمدن اسلامی است.

زبان رسمی رایج در افغانستان: فارسی (دری)، پشتو

از سال 1964، زبان رسمی افغانستان دری (یا فارسی دری) است که از خانواده هند و اروپایی است و بسیار نزدیک به فارسي است که در ایران استفاده می شود.

فارسی دری عمدتاً توسط اکثریت افغان‌ها صحبت می‌شود و به طور گسترده در رسانه‌ها، ادارات دولتی و مؤسسات آموزشی استفاده می‌شود.

سایر زبان های رایج در افغانستان:

اکثریت افغان ها فارسی دری را می فهمند و صحبت می کنند.

زبان های  که در افغانستان به جز دری صحبت می شود عبارتند از:

•      پشتو که از خانواده زبان های فارسی است و عمدتاً در جنوب و غرب کشور تکلم می شود.
•      ازبکی که در شمال غربی صحبت می شود.
•      ترکمنی که در شمال شرقی صحبت می شود.
•      بلوچی که از خانواده زبان های فارسی است و در جنوب شرقی آن صحبت می شود.

علاوه بر این، می توان گویشوران بسیاری از زبان های دیگر مانند عربی، اردو، هزارگی،  و غیره را یافت.

اگرچه استفاده از زبان های منطقه ای به اندازه زبان دری گسترده نیست، اما برای میراث فرهنگی افغانستان بسیار مهم است.

در واقع، این زبان ها گواهی دیگری بر تاریخ پیچیده این کشور و سنت طولانی فرهنگی آن است.

زبان‌های اقلیت نیز نقش اساسی در زندگی روزمره افغان‌ها ایفا می‌کنند، زیرا از آن‌ها برای برقراری ارتباط بین مردم همان منطقه و حفظ روابط فرهنگی و اجتماعی استفاده می‌شود.

اگرچه قانون اساسی افغانستان در سال 2004 تمام زبان های ملی را در برابر قانون یکسان به رسمیت می شناسد، اما دری تنها زبان رسمی شناخته شده باقی می ماند و از طریق آن است که افغان ها می توانند یکدیگر را در سراسر کشور درک کنند.