کتیبه های شاره دا-ناگری

رسم الخط هندی شاره دا و دیوه ناگری قدیم در شمال غربی هندباهم آمیخت ، واثر آن با روابط قوی کلتوری که بین مردم وادیهای شرقی و عربی دریای سند موجود بود تا قرن سوم هجری ودوره اسلامی هم رسید. و مسکوکات برخی از کابلشاهان متاخر که بدست آمده نیز الخط ناگری است و برخی کتیبه ها هم بخط نا گری موجود اند.

مهم ترین سنگ نوشتۀ دو خطی و دو زبانه درسنه ۱۹۰۷ م ازوادی تو چی بين ايدک و سپین وام برلوحۀ سنگی 24×12 انچ به موزه پشاور آورده شد که بالای آن نوشته عربی نسخی و در پایین همان مطلب به  و خط مخلوط شاره داو ناگری در 5 سطر موجود است (عکس ٢٤) 

درین کتیبه سال ٣٢ سموت ماه کارتیکه بروز دوم نصف تاریک مساویست با جمعه ۷ سپتمبر 857 م = ۱۳ جمادی الاولى ٢٤٣ قمری. (1)

نمونۀ دوم این رسم الخط در بریکوت سوات درسنه ۱۸۹۷م بر يک تخته سنگی بدست آمده که اکنون در موزیم لاهور افتاده است که زبان آن  ورسم الخط شاره دا است . برین کتیبه نام چیه پاله دیوا (2) دیده میشود که بقرار ذکر مور خان دورۀ غزنوی دوبار با سبکتگین حرب کرد و از لغمان بطرف شرق پس رفت و درسنه ۹۹۱م ۳۸۱ قمری لاهور را هم گرفت و بقول العتبی در اوایل سنه ۳۹۳ قمری خود را بسوخت و از جهان رفت ( تاریخ یمینی 159 ) وی در ادبیات دری عصر غزنویان و فتوحات سلطان محمود شهرت دارد.

 برین کتیبه نام او را چنین نوشته اند:

« درشاهی مهاراجه بزرگترین شاه از شاهان بزرگ و ملک بزرگ شری جیه پاله 

 دیوه » 

( پتهانان سراولف کیرو ۱۱۲ ) (3)

دو کتیبۀ دیگری که بزبان  و رسم الخط دیوه ناگری از همان و یهند تاریخی (هند کنونی ) کنار اتک درسنه ١٨٣٦ م بوسيلۀ برنس (4) به موزيم ايشيا تک سوسائتی بنگال انتقال داده شده نیز در خود یادآوریست وپرنسیب (5) آنرا مربوط بقرن 7 –8م میداند. كتيبۀ اول بريک قطعه مرمر سپیددر 13 سطر است که برخی ازآن سخت آسیب دیده و خوانده نمیشود و بنابرین ربط وتلفيق مطالب آن روشن نیست و فقط از هجوم مردم گوشت خوار نیرومند توروشکه (6) ذکری دارد که مراد همان هونان یفتلی باشد و هم نامی از شری تیله که بر همن (7) بران دیده میشود.

کتیبۀ دیگر سنسكريت برسم الخط دیوه ناگری هم زير يک بست شکستۀ ویهند در ۵ سطر است که اکثر سطح آن ساییده شده و برآوردن مطلب آن مشکل است . 

(عکس 25 )

(کابل تالیف سرالکسندر برنس 120- لندن ١٨٤٢م ) (8)