لعل شهباز قلندر
از مشاهیر صوفیه و اولیای سندهـ است که نامش عثمان بن سید کبیر الدین احمد بن سید شمس الدین است و باختلافات روایات شجره نسبش بامام جعفر صادق میرسد (۱).
تاریخ تولد اورا مورخان سنه (۵۳۸هـ) نوشته اند (۲) و راجع به و رود او در سندهـ ضیاأ برنی مورخ گوید: که شیخ عثمان مریدی(؟) (مرندی ) بزرگوار مردی بود، که در عصر سلطان محمد خان شهید ابن سلطان بلبن در سنه (۶۶۲هـ) به ملتان آمد، و خان موصوف اورا بنظر ارادت و احترام تمام دید، و با شیخ قنوه صدر الدین متوفی ۶۷۴ فرزند شیخ بهاء الدین زکریا در ملتان محشور گشت (۳).
بعد ازین شیخ عثمان در سنه ۶۴۹هـ به سیوستان (سیون کنونی سندهـ آمد که تاریخ و رودش را چنین گفته اند (۴).
خرد تاریخ آن از روی اخلاص
"نمودآفتاب دین " بگفتا (۶۴۹هـ)
در تاریخ وفاتش اختلافست که برخی (۷۲۴هـ) و برخی (۶۵۰هـ) و جمعی (۶۷۳هـ) نوشته اند، چون سن شیخ را (۱۱۲) سال آورده اند، پس میتوان حدوسط را که (۶۵۰هـ) باشد تاریخ وفاتش بدانیم، زیرا یک
---------------------------------------------------
(۱)حیات قلندری، تحفة الکرام ، خزینة الصفیا ۲-۴۷ و غیره.
(۲)گزیتیر لارکانه ۴۰ و حیات قلندری و لب تاریخ سندهـ.
(۳)تاریخ فیروز شاهی ۶۷ ببعد تحفة الکرام ۳-۱۳۶، نزهة الخواطر ج ۱ معصومی ۴۰ فرشته ۱-۷۱.
(۴)لب تاریخ سندهـ.
انسان به مشکل بعد از (۱۱۲) سال زندگی کرده میتواند. اما درینکه شیخ در ماه شعبان از جهان رفته اختلافی نیست (۱).
بقول آزاد بلگرامی شیخ عثمان مرندی منسو بست به مرند یکی از قرای تبریز(۲) که به سلسلۀ طریقت شیخ جمال مجرد پیوسته بود، و در سندهـ بخدمت شیخ فرید گنج شکر و بهاء الدین زکریا رسید، و در سیوستان رحل اقامت افگند (۳) و گویند که مستی بغایت داشت و طریقت ملامتیه را گرفته بود و بنام " شهباز قلندر" اشتهار یافت، و هزاران مرید داشت (۴).
مقبره و خانقاه لعل شهباز قلندر در سیون سندهـ مشهور و مرجع خلایق است، هزاران نفر از هند و افغانستان هر سال به مزارش آیند. ابن بطوطه مرقدش را در سنه ۷۳۴هـ حین گذشتن از سیوستان دیده بود. نعش سلطان فیروز را که بتاریخ ۲۴ محرم ۷۵۲هـ نزد تته وفات یافته بود، به سیوستان آورده، در حوالی خانقا قلندر دفن کردند، که دو کتپیه بران موجود است.
عمارت ابن خانقا قرار کتیبۀ موجوده بحکم همین سلطان فیروز شاه از طرف ملک رکن الدین اختیار الدین بتاریخ ۷ رجب ۷۵۷هـ بنا شد، و بران نوشته اند:
بعهد دولت فیروز شه سلطان دین پرور
که خاک در گهش سازند شاهان جهان افسر
--------------------------------------------------------------------
(۱)تاریه الاولیاء۲-۳۲۴ و برکات الاولیا (۱۱۵) و حیات قلندری و لب تاریخ سندهـ و غیره.
(۲)ماثر الکرام ۲۸۵
(۳)تذکرة مشایخ سندهـ
(۴)تذکرة الفقراء ۲۱ برکات الاولیاء ۱۴ و غیره.
عمارت شد مقام شیخ عثمان مرندی کو
ولی الله باز اسفید میر بحر بود و بر
بروز هفتم از ماه رجب مبنی شد این روضه
بسال هفصد و پنجا و هفت از هجرت مهتر....
(برای شرح احوال و کتیبهای مزار شهباز قلندر، رک : تعلیقات مقالات الشعراء از قلم جناب سید حسام الدین راشدی که این مضمون تلخیص آنست).