32

اختلاف کابینه بریتانیه در مسئله افغان و دادن اولتیماتوم

از کتاب: تاریخ تجزیه شاهنشاهى افغان ، فصل سوم ، بخش جنگ دوم افغان

درینوقت بین کابینۀ بریتانیه بر مسئلۀ افغان اختلاف نظر وجود داشت لارد بیکا نسفیلد Baconsfield که رول "صلح با عزت" را در برلین بازی کرده بود میترسید که پالیسی متشددانۀ ما در آسیای میانه تخلیه عساکر روسیه را از ترکیه بتعويق خواهد انداخت ولی سالسبری با شدت تمام اوضاع لیتن را مورد حمله قرار داده و از دوام آینده آن جلو گیری کردن را عقیده داشت.

اما کرین بروک که وزیر هند بود، بکمال صراحت و استواری هم عقیده و ایسرا بوده و او را تایید مینمود2 تا که بالآخره عقیدۀ ویسرا غالب آمده و به تاریخ ۲ نومبر ۱۸۷۸ اولتیماتومی به امیر شیر علی داده شد که موعد نهائی آن بیستم همان ماه بود. درین اولتیماتوم امیر را در مورد امتناع ورود هیئت سیاسی بریتانوی ملزم قرار داده و او را دشمن انگلیس خوانده بودند.

چون این اخطار جنگ بامیر رسید، وی از جنرال کوفمان امداد طلبید ولی بجای کمک از و توصیه شنید که باید با بریتانیه صلح نماید. ولی امیر به تاریخ ۸ دسمبر باز با و نوشت:4 "که نظر به علایق قدیم و دوستانه و رشته اتحاد جدیدی که بوسیله جنرال ستولیتوف به نمایندگی عالیحضرت امپراطور روسیه تحکیم یافته اگر اکنون صدمه ای به حکومت افغانستان برسد، البته گرد بد نامی آن به دامن دولت آمپراطوری روسیه خواهد نشست." ولی روسیه درین مورد به گودالی که پیش روی دیگران کنده افتاد. بود و به احتمال وقوع جنگ روس و انگلیس امیر شیر علی را طرفدار خویش ساختند ولی بالآخر نتوانستند از عهدۀ آن بدر آیند.