سخنی کوتاه اندر باب نوروز

  نوروز يكي از جشنهاي باستاني مردمان سرزمين آرياناي قديم است ، كه تاريخ آن به هزاران سال ميرسد. به گفتۀ دانشمندان، نوروز از زمان يما ( جمشيد ) كه  نخستين پادشاه آريايي بوده آغاز يافته است . اما بنا به روايتهاي ديگر زمان آغاز نوروز خيلي پيشتر ازانست.

ميگويند كه در عهد هخامنشيان پادشاهان و سلاطين با ترتيبات و تشريفات كامل دربار ميگشودند و همه مردم را به حضور ميپذيرفتند ، درضمن  واليان و امراي هر ايالت و ولايت را كه  هدايايي را به  پيشكش آورده بودند، به حضور مي پذيرفتند .

   مراسم نوروز در دوره ساساني بسيار چيزهاي گفتني دارد از جمله اين كه چند روز قبل از نوروز در صحن دربار 12 ستون از خشت خام برپا مي كردند و بر بالاي هرستون يكي از غلات مانند گندم، جو، ماش، جواري، لوبيا و… مي روياندند تا بدانند كدام غله در آن سال بهتر مي رويد و محصولش فراوان تر است. در خانه ها نيز گفته اند كه هفت نوع سبزي ميكاشتند تا آن را كه بهتر مي رويد بشناسند. گويا همين رسم است كه هنوز هم بر سر سفرۀ هفت سين اندكي سبزي ميگذارند .

   يكي ديگر از رسوم اين دوره برافروختن آتش در شب نوروز بود كه ممكن است افروختن آتش چهارشنبه سوري يادگارهمان دوره بوده باشد .

   اگرچه درطول تاريخ اين جشن فراز و نشيبهاي زيادي را سپري كرده و بارها بيم نابودي آن رفته است ، اما بازهم باگذشت هزاران سال هنوزهم به عمرخويش ادامه داده است .

   نوروز را ازان جهت نوروز ناميده اند كه نخستين روز سال است و در همين روز است كه سال نو فراميرسد و مردم به اميد سعادت و خوشبختي خود ، آن را به ديدۀ نيك نگريسته و آن را جشن ميگيرند .

   نوروز داراي مراسم مهمي نيز است كه آن را مختصراً ميتوان چنين نام گرفت :

هفت ميوه : و آن عبارت است از هفت نوع ميوۀ خشك، مانند: پسته ، چهارمغز، كشمش، بادام و … ، كه قبل از فرا رسيدن نوروز آن را در آب ملايم تر ميكنند و در نوروز آن را هم خود ميخورند و هم به مهمانان و عزيزان خود پيشكش ميكنند. اقوام پيشين عقيده داشتند كه خوردن اين هفت نوع ميوه تا آخرسال براي آنان طراوت و تازگي بخشيده و بر زور و قوت و توانايي شان ميافزايد .

هفت سين : و آن عبارت است از هفت چيزي كه حرف اول آن با ( س ) شروع شده باشد و آن هفت سين اينهايند:

– سيب

– سمارق

– سركه

– سنجد

– سمنك

– سكه ( واحد پول فلزي رايج همان زمان )

– سبزی

   در برخي از مناطق سفره هاي ( هفت شين ) و ( هفت ميم ) هم رايج است ، اما سفرۀ (هفت سين ) عموميت بيشتر دارد .

   دربرخي روايات آمده است كه مردمان قديم ، هفت سين را براي مقاصد ذيل به كارميبردند:

–  سيب : براي آن كه برايشان قوت قلب دهد .

– سمارق : براي آن كه بخت شان چون سمارق يكباره برويد و برايشان سعادت به بار آورد .

– سركه : كه درطب يوناني قديم آن را بهترين وسيلۀ تصفيۀ خون ميدانستند .

– سنجد : براي آن كه برايشان سرخرويي به بار آورد .

– سمنك : كه غذايشان دران سال فراوان شود .

– سكه : كه پول فراوان نصيب شان شود.

– سبزي : كه مناطق شان سرسبز و خرم شود و محصولات زراعتي شان حاصل بيشتر دهد .

سبزه لگد يا گردش روي سبزه : در نخستين روز نوروز بعد از ظهر مردم دسته دسته به شمول زنان و مردان و اطفال به چمن ها ، سبزه زارها و يا دامنۀ تپه هاي سرسبز ميروند و بر روي سبزه ها به گردش ميپردازند . البته اين رسم در افغانستان در نخستين روز سال صورت ميگيرد، اما در ايران در روز سيزدهم سال اين كار را ميكنند و در كشورهاي ديگر نيز تاريخ آن تفاوت دارد.

   برعلاوۀ اين ها كه نام برديم مراسم ديگري نيز وجود دارد كه براي كوتاهي سخن ، صرف ازانها نام ميبريم :

• چهارشنبه سوري
• آتش افروزي در شب نوروز
• ژنده (1) بالا يا برافراشتن بيرقها و پرچمهاي برخي اماكن مقدس
• ديد و بازديد دوستان و اقارب
• خانه تكاني و شستشوي تمام وسايل منزل
• صرف غذاهاي مخصوص نوروزي مانند : سبزي چلو با مرغ سفيد
• ميله هاي نوروزي با رقص و آوازخواني و سرود .
• در برخي از روايات آن را ( جهنده ) نيز گفته اند .