شاه کابل

از کتاب: بالاحصار کابل و پیشآمدهای تاریخی

بابر در تزک خود تسمیه ترکیبی "شاه کابل" را بحیث نام برای رشته کوهی استعمال کرده که امروز یک حصه آن را "شیر دروازه" و حصه دیگر آنرا "کوه زنبورک" یا "شاخ برنتی" میگوئیم.

در تزک چنین آمده : در میان غرب و جنوب قلعه یک پارچه کوه خوردیست، در قله آن کوه چون شاه کابل عمارت کرده بود این کوه را "شاه کابل" میگویند. ابتدای این کوه از تنگی انورین است تا تنگی ده یعقوب تمام میشود. گرداگرد او یک میل بوده باشد در دامنه این کوه تمام باغات .است در زمان عم من الغ بیگ، میرزا ویس اتکه در دامنه این کوه یک جوی برآورد. باغاتی که درین دامنه است، تمام با ین جوی معمور است."

در بابر نامه موسوم به تزک بابری که توسط خان خانان به فارسی ترجمه و از طرف میرزا محمد ملک الکتاب چاپ شده است یک اشتباه صریح در چاپ بعمل آمده و در چندین جای شاه" "کابل" که نام کوه است شهر"کابل" ضبط شده و این اشتباه معنی اصلی متن را از نظر جغرافیا و تعیین موقعیت بسی جاها بکلی بر هم میزند. خوشبختانه در ترجمه انگلیسی مراعات این امر شده و تسمیه شاه کابل را بحیث نام کوه صحیح و درست استعمال کرده اند.

بابر آغاز و انجام کوه شاه کابل را داده است. ابتدای آنرا "تنگی انورین" و انتهای آنرا "تنگی ده یعقوب" خوانده است. اسم و موقعیت ده یعقوب روشن است و عبارت از تنگی ئی است که بعد از محلی موسوم به سنگ نوشته، رودخانه لوگر از آن گذشته و وارد جلگه کمری میشود در ضبط تنگی انورین مشتبه هستم. در متن ترجمه انگلیسی تزک اسم مذکور بشکل "دیورن" ضبط شده است. نمیدانم کدامش صحیح باشد تعیین موقعیت آن هم خالی از اشکال نیست که آیا عبارت از تنگی کوره گاه میباشد یا تنگی نزدیک گلباغ و ریشخور (تنگی سیدان) شاید. تنگی للندر باشد اما تنگی مذکور دور واقع شده و رشته کوه شاخ برنتی بدان تماسی ندارد.

جوئی که ویس اتکه در زمان الغ بیگ در دامنه این کوه کنده است، تا حال موجود است و از حوالی گلباغ تا بالاحصار خط جریان آن معلوم است و هنوز هم به بالاحصار آب میرساند.