32

تقرر هیئت تحدید مرزی

از کتاب: تاریخ تجزیه شاهنشاهى افغان ، فصل سوم ، بخش جنگ دوم افغان

دولت بریتانیه خیلی مایل بود که درین باره با روسیه به موافقه ای برسد بنا بران سر پیتر لیسدن Peter Lumsden یکی از اعضای کونسل هند و مامور سابقه دار خود را بحیث سر کمشنر برای این کار مقرر کردند و دولت روسیه هم بعد از تأخیر کسی جنرال زیلینو Zelenoi را از طرف خود گماشت که اعضای دیگر هیئت بریتانوی کلنل ستیوارت و کلنل ویست رید گیوی (معین امور خارجه هند) بودند، و از طرف روسیان نیز میجر علی خانوف و م ، لیسار نمایندگی میکردند، و چون لمسن با هیئت خویش در اواخر ۱۸۸۴م به موقع تحدید رسیدند اثری از هیئت روسیه نیافتند، و بجای ایشان در حدود چهل میل جنوب سرخس نزدیک پوتۀ خاتون دسته ای از قزقان روسی را دیدند1 که علت این نیامدن زیلینو را بعدها پترسبرگ عدم صحت و بیماری وی اعلان داشت2 در حالیکه مردم انگلیسی آنرا بعلل سیاسی مربوط دانستند3 و به هر حال روسیان گفتند که بسبب عدم موافقۀ موسم ممکن نیست قبل از حلول بهار آینده بکار آغاز شود.4 بعد ازین وقایع در ماه دسمبر ۱۸۸۴م دولت روسیه یک سلسله پیشنهادات جدیدی را داد که در بین آن یکی هم مسئله پنجده بود که باید از تسلط امیر آزاد گردد که این منطقهٔ سر سبز را انگلیس جزو از کشور امیر میشمردند بنا بران دلایلی را برای این مسئله فراهم آورده و هنگامیکه روسیه آنرا به متصرفاتِ خود ضمیمه کردن میخواستند، بایشان سپردند. ولی دولت روسیه میگفت: که قبل از یکسال حتی یک نفر افغان هم در پنجده نبوده و بنا بران روسیه حق دارد، که آنرا متعلق به سر زمین تحت تسلط خویش پندارد5 و با این گفتار خود شکایات دست اندازیهای افغانان را در قبایل ترکمن نیز افزون نمودند6 ولی گرینول در پاسخ دوریه گفت: که تمام این مسایل را باید کمسیون تحدید فیصله نماید. درین هنگام روسیه اصرار داشت که باید نخست یک منطقه نهائی را حکومتین بریتانیه و روس لندن و پیتر سبرگ معین نمایند و بعد ازان کمشنرهای طرفین بر همان منطقه معین فعالیت های خود را دوام دهند ولی بسرور زمان اختلاف نظر فراوانی یافت و حتی احتمال میرفت که سلسلهٔ مساعی طرفین برای تحدید سرحدی بکلی از هم گسلد.