سكندر په عامیانه داستانونو کي

پر خنیزو هپوادونو د سکندر مقدوني د لكرو برغل، چی به هغه جمله کي زمور هپواذ هم راخي او دا یرغل زموي په تاریخ کی د پر ارزبت لري او هغه مورخینو، چي د هغو په وخت او پا یي وروسته له هقه احيانا بی د پپو گزارش په خینو مواردو کې له يو شمبر مبالغو سره ثبت کري دي، خو په دې تول پوهبېو، چې په ختیخ کی ه کندر په وراندی پو دي خلور کاله د افقانستشان د غرونوبه لمنو کې په ډېر قھر متوقف کہی و ، دوه کاله د هندوکش په جنوب او دوه کاله يي به شمال کي باني شو او د نفوة د و پروالی او د يوناني سلطنت د دوام به خاطربی أوره با انه گلاگانی اسکندریه د دی هبواد به بلا پبلو برخر کی جوږي کري، چي په کلی دول هغو له جملی نه د هري رود به سيمو کي، فراه رود اغند او او په ځينو نورو برخو کې لکه پروان خبر يو او يو شمبېر نوري يي د آمو سیند تر خوا سيران ته نژدي جوړې کړې وي، چې معمولاد هغو ځينې پاتې شونې له ماروشاق بالامرغاب 'و د ریرش رودخانې يعي کوکچه تر آمنو سیند (آی خانم، پوري پبدا گولی شو، جی د هغر به باره کی گن شمیر مقالي له راديو أفغانستان نه خپري شوې دي. په دی کی شك نه شنه. چی به افغانستان کی سکندر خلور كاله په جیري توگه پاني شوى، لوي لوی د بوالونه بی چاپیر کري، كلاكاني يي جوږي او څو سوه با خو زره يوناني ټولي يې دلته پرېښې دي. په همدغه وجه يې نوم، رسم الخط، فرهنگ ادبیات د مجسمه جورونی هنر، طب او د هغو هتري نمایش او روزشت زموي په هېواد کې ژورې او دوامداري خاطري پریښيې دي، چي لرغون پژندوتکي ورخ تر ورخ ترې پردې لرې کوي او څرګندوي يې. هغه څه، چي په دي مقاله کی بی بادونه کوم په عامیانه داستانونو او روایاتو کیه سکندر او د هغه د خاطرو یادوته ده، چی د اروپایانو په توگه بی اوسني د خوند اخیستی، چي د نظم أو نشر وولونه بی خانگری کتاب غواري به دی کی شك نه شنه، چی په توله شری او بیا په خشیزو هپوادونو او په خانگري نوکه به هند . ایران او أفغانستان کی په پاچاهانو او امپرانورائو پوري مربوطو ولي فولكلوري داستانونو دبردود لاره أو په بره دلچسپی به ضبط او

حود ني کیده او په دي کي هم شلد نه شته. چي د سکندر نوم په الدنپو نومونو کي خای نیولی « داراګان»)، «راکاسره)، هخامنشی پاچاهان او ساسانیان د استان وبونگي او شاخرانو د دار اناهو، شاهنامو او خداینامو په کتار گي سکندر نامي هم اوري او پر دي اریی د سکندر او د هغه کارنامو نه د عوامو له خاطرو خخه واستانونو أو منظومولازه پرانسته به اقغانستان کی عامبانه داستانونو پو شمیر کلاگانو او د لویو چاپیرو د بوالونو نسبت سکندر ته ورگوي لکه د هرات بار، کندهار او سکندری بار با کندري حصار اله کلاچاپبرد بوال، چی داسرای خواجه ته نژدی واقع دی او همداسی خو نوري کلاگانی او بارونه و افغانستان د خلکو مقاومت د سکندر او د هغه د يوناني عسکرو په مقابل کی به هغه داستان کی منعکس دی، چی دسکندراو د هغه د مور ملكه اولمپباس ترمنخه يې د مکاتبې په بڼه صورت نیولی او ما د هغې ډرامې په ليكلو کې خني اخپنسی، چي سرلبك بي د پاروپا میزاه میرونه أو یا سکندر به افغانستان کي، دی موي تولو اوربدلي او لوستلي دي، چي سکندر د دي هبواد له يوي كلي نجلی سره چي اروشانه تومبدله، واده وک په جنگ کي د سکندر اوددي نجلی دبرخوردپه باره کی بر بكلي عامیانه داستانونه موجود دي، چي له دغو څخه په جنګ کې دافغاني مېرمنو دزړورتوب او مېړاني عرف، عادتونه، محلي ودونو اونورشاریخي مطالب په لانس راخي، چی زمور دهبواد په گوت گوت کي تراوسه پوري د سکندر په فكله ډېري کیي په مختلفو بنو ډ کیسې تنقل شوي او کبری لکه د سکندر ملاقات له خضر سره، اب حیات پسی د سکندر هڅه، ظلمات ته د سکندر ورتلل، د سکندر ملاقات له هیننده حبرانوونكیو خلکو سره د سکندرمور د زره جمي موندلو پاره د يو گوهی د پاسه ورخی او هلته اوري، چي په هر قدم کی يو سکندر خن دی او داسي توري کبسي په دي کي خو هبخ شك نه شته، چې د سکندر بربو شرق ته پو نکان ورگر او لکه چي اروپابان وایی د ختبخ او لويدیخ رابطه یی جوره گره، خو باید ووابو، چي بريو بي زمور هبواه کی خلور کاله طول ووپست او دا چید سکندر نوم به داسنانونو او گیسو کی پاتی و هغه د ده په کلاگاشو او لویو چاپچره د بوالونو او شارونو کي د ده د یوثانیانو خای پر خای کول و، چی د ولس له مبشستو خلكو سره بې په مركو او مجلسونو کې ژبې او رسم الخط په پېړيو دوام وموند . چې د هغه نوم او کړه وړه په ولس کې د کيسو يوه برخه وگرځېده، چې سینه په سینه پاتې او خوله په خوله يې نقل وشو.