ترجمۀ راپورت برنس

از کابل ۳ دسمبر ۱۸۳۷

در نامه هائی که قبلاً به سر ولیم مكناتن فرستادهام، بحضور جلالتمآب ارل آف آکلند واضح شده باشد، که در کابل از آمدن یکنفر نماینده روسیه که مستقیماً از سنت پترزبورگ آمده، و نامه های شاه ایران و کونت سیمانچ سفیر روسیه در تهران را هم با خود آورده اوضاع غیر عادی بوجود آمده است. قبل از آنکه در بارۀ پیغامهائی که با امیر ارسال شده سخن رانم باید اطلاعاتی را بعرض رسانم که در بارۀ مذاکرات نمایندۀ روسیه با سران کندهار بمن رسیده است.

قبلاً در اطلاعیه ۹ ستمبر ۱۸۳۷ خویش عرض داشته بودم، که یک نفر حاجی مبین نام به مشوره سفیر روسیه از کندهار در رأس هیئتی به ایران فرستاده شد، وی در خراسان بحضور شاه رسید، و از حضور همایونی هدایت یافت که بورود و یکویچ انتظار کشیده و با او یکجا واپس بکندهار رهسپار گردد. ارتباطی که بین روسیه و ایران درین مورد بنظر میآید واضح میگرداند، که این هر دو قوه پلان معین و استواری را درین باره دارند از اطلاعاتی که گماشتگان مخفی سرداران کندهار دادهاند روشن میشود که امروز روسیه در ایران نفوذ فراوانی دارد و باید سرداران با شاه کمک نمایند، تا پول هنگفتی بایشان داده شود و اگر فرضاً از طرف شاه پول داده نشود، سفیر روسیه مسئول دادن آن خواهد بود بشرطیکه ایشان تمام اوامر شاه ایران را عملی نموده و به هیچ صورتی از صور با ملت انگلیس پیوستگی ننمایند. با وجودیکه این را پور از طرف شخصی بمن رسیده، که پنج ماه قبل خبر امکان ارسال هیئت حاجی مبین را داده و مطابق اوضاع جاریه کنونی کندهار بود، باز هم نباید برین راپور مانند را پور های وقایع کابل اعتماد کلی کرد. 

بتاریخ ۲۰ دسمبروقت شام امیر با نمایندۀ روسیه ملاقات نمود، و چون نمایندۀ مذکور رقم شاه ایران محمد شاه را به امیر داد، آنقدر وی آشفت که نمیتوانست رنجش خود را بپوشاند. بزبان پشتو :گفت: " اینیکنوع توهین است که محمد شاه باشاره مشاوران خود بمن کرده است. 

زیرا بادار وی امپراطور روسیه بمن نامۀ جداگانه نوشته، ولی خدمتگارش محمد شاه ایران با نوشتن حکم و رقم و مهر خود بران اظهار تکبر کرده است." 

با این سخن امیر نمایندۀ روسیه را رخصت داد و روز دیگر او را به بالا حصار دعوت نمود. مذاکراتیکه درین ملاقات دوم روی داد نیز به من معلوم است و وضع حیرت آوری داشت 

م، ویکویچ بدوست محمد خان گفت: که دولت روسیه درین مشکلاتی که شما با آن مواجع اید کمال همدردی خود را اظهار میکند، و خیلی مسرور خواهد بود که با شما در مقابل تهاجم رنجیت کمکی نماید، و همواره مبلغی را بطور امداد سالانه بدهد و انتظار دارد که شما هم مقابلتاً همواره با دولت روسیه نیات خوبی را داشته باشید.

دولت روسیه میتواند بوسیله بخارا که با آن روابط دوستانه و تجارتی دارد، امداد نقدی با امیر نماید، بشرطیکه امیر آنرا از بخارا به کابل برساند نماینده روسیه گفت: مقصد مهم سفارت او همین است ولی مطالب دیگری نیز موجود است که آنرا بحضور امیر عرض کرده و جواب فوری آنرا به دربار سنت پترزبرگ میفرستد. اگر چه وی خواهش داشت که مدتی در کابل بماند ولی اگر امیر و را ترخیص میدهد پس خود وی جوابها را بدربار روسیه خواهد رسانید. راپور این مذاکره بمن از دو منبع رسیده و هر دو در نوعیت گفتگو یکسانند و بران جلالتمآبی واضح خواهد شد که روسیه با امور این کشور غایت دلچسپی دارد، و باید حکومت بریتانیه بدفع دسایس روسیه درین سرزمین توجه مزید را معطوف نماید.

شاید جمعی از سیاسون نقشه های روسیه را درین سرزمین قابل اهمیت ندانند و برخی آنرا کمی مهم شمارند، ولی من که از مدت شش و هفت سال به مطالعه مستقیم امور این سرزمین مشغولم بیقین میگویم، که روسیه میخواهد نفوذ خود را بطرف شرق مقبوضات خود تا هند بسط دهد.

از فعالیتهای تجارتی روسیه که اکنون خیلی توسعه یافته پدید می آید که طرحهای خطر ناکی دارد و نمایندگان روسیه واضح میگویند: که اکنون چون طرحهای روسیه در ترکیه و ایران پیش رفته بنا بران نوبت آن رسیده که به بسطِ نفوذ خود در ترکستان و کابل سعی نماید.

 اگر چنین را پورها را حقایق واقعه تائید نمیکردند البته قابل اهمیت نبود ولی ما میبینیم که وقایع و گذارشهای روزمره نیز مطابق آنست بنا بران آنرا با اهمیت تلقی باید کرد، و نتایج آنرا در سالهای آینده انتظار باید کشید. اوضاعیکه در کابل دیده میشود خطری است به مسئله دفاع و حفاظت ما بنا بران نمیتوانیم، آنرا بچشم خود دیده و زیادتر ازین خاموش بمانیم اگر چه اکنون روسیه نیات خصمانه را مستقیماً به هند بریتانوی نداشته باشد، ولی کوشش میکند تا روابط دوستانه خود را با سران سر زمینهای مرزی هند استواری دهد، و ایشانرا به امدادهای خویش امید وار گرداند که این اقدام بذات خود برای ما مضر بوده و بمنافع ما چیلنج است راست گفته اند: که مدافعه بهتر از احتیاط است و اکنون که ما دو را در دست داریم باید آنرا فرو نگذاریم و فعالیت های فوری و وسیع خود را در دفع تمام نفوذهائی که بمنافع ما بر میخورند، بمنصۀ ظهور آوریم. تمنا دارم توضیحات آزادانۀ مرا وسیلۀ تصدیع ندانسته و آنرا ناشی از اعتمادی بدانید که من بر عقاید و آرای خود دارم."

(ص ۳۲۴، ج ۱، حیات امیر)

جواب لارد آکلیند

از سر ولیم مکناتن به سر الکسندر برنس

۲۰ جنوری ۱۸۳۸

والاشان (گورنر جنرل هند) چندی قبل باهمیت آمدن نماینده روسیه به کابل ملتفت گردیده و تمام موضوع را باستحضار ارباب حل و عقد میرساند و امید میرود که در دفع نفوذ روسیه از سرحدات هند، و مخصوصاً قمع اثر سفیر روسیه در تهران اقدامات موثری بشود.

جلالتمآب (گورنر جنرل)  خیلی خوشنود است که امیر دوست محمد خان در مسئله پذیرائی نمایندۀ روسیه مشورۀ شما را خواسته و مطابق آن او را بحضور خویش پذیرفته و با او به خوبی رفتار نموده است. اگر نماینده مذکور تا کنون از کابل نرفته باشد باید با امیر توصیه کنید، تا او را بکمال نزاکت و فروتنی ترخیص دهد و از مهربانیها و تسهیلات تجار کابل که در روسیه دیده اند کتباً از امپراطور روسیه تشکر نماید و چنان وانمود کند که گویا آمدن نمایندۀ مذکور صرف برای امور تجارتی بوده و ابداً به پیغام های دیگری که آورده بود، اشارتی نشود.

اگر امیر به نیات نیک ما متمایل دیده شود پس شما سفارش فوق را حتماً باو میکنید، ولی اگر بالعکس نماینده روسیه را پیش خود نگهداشته و با او مذاکرات سیاسی را انجام میدهد باید با و بفهمانید که هیئت بریتانوی از کابل رفته و روابط دوستی وی با دولت بریتانیه بکلی خواهد گسیخت، و تمایلات نیک بریتانیه همواره با حکومت سکه همراه خواهد بود.

طوریکه بارها قبلاً بشما نوشته شده روابط نیک دوستی ما با امیر مشروط به اینست که وی بکلی از رابطه و اتحاد با نیروهای غربی خودداری نمای."