تعهد حسن خیل و آشوخیل درۀ کوهات با سرجان لارنس چیف کمشنر پنجاب

در درهای بین پشاور و کوهات یعنی درۀ کوهات و درۀ جوا که آدم خیلان افریدی ساکنند که از ان جمله حسن خیل در انوقت دارای نه صد تفنگ و آشو خیل دارای هشت صد تفنگ ،بودند و از دره کوهات تا پشاور و راولپندی بارها می تاختند، به سال ۱۸۵۳ چیف کمشنر پنجاب سر جان لارنس با عساکر مسلح بدین درها آمد و بعد از انکه اکثر قلاع جنگی افریدیان را مسمار کرد از خوانین ایشان بزور و سر نیزه تعهدات ذیل را گرفت و در مقابل چهارده و نیم هزار روپیه سالانه را برای تمام اقوام دره مقرر کرد:

(۴)

نمبر ۸۰

ملکان قبایل ...... به خدمت چیف کمشنر پنجاب

چون ما حسب خواهش خود در اراضی حکومت انگریزی آمد و رفت داریم بنا بران مواد ذیل را قبول داریم.

 اول: ما و ایندگان ما در ممالک انگریزی ابداً مرتکب حمله و غارت و دزدی نخواهیم شد و بخوشی و رضای خود دران ملک تجارت و کارو بار خواهیم کرد.

دوم: اشخاص سارق و بد رویه و مظنون را چه افریدی باشند یا غیر آن به غرض ارتکاب جرم از علاقۀ خود به علاقۀ انگریزی راه نمیدهیم و نه اموال مسروقه را ،میگذاریم که از حصه ما بگذرانند.

سوم: اگر از سر زمین انگریزی اشخاص مجرم و قاتل به اراضی ما پناه آورند ما به ایشان پناه نمیدهیم و بزودی از مساکن خود خارج میسازیم.

چهارم: بذریعۀ خط معرفی خود اشخاص بد کردار و مظنون را به سر زمین انگریزی نمی فرستیم. 

پنجم: اگر از طرف ما و یا یکی از باشندگان اراضی ما در شرایط مذکوره عهد شکنی به ظهور رسد، پس سرکار انگریزی اختیار خواهد داشت که اقدامات مناسبی را که لازم دانند بکنند بتاریخ ۱۵ نومبر ۱۸۵۳ امضا شد.

(صولت افغانی، ص۶۰۶)

(۵)

نمبر (۸۱)

ما گلرنگ و موسی خان و عالمشیر و فتح شیر و محمد امین و محمد خان وزیریان ملکان تمام قوم موال خیل جواکه از طرف خود اصالتاً و منجانب جرگۀ ریش سفیدان و مشران قوم وکالتاً اظهار میداریم که چون ملک ما با ملکِ سرکار انگریزی متصل است بنا بران بر مواد ذیل بخوبی غور کرده برضا و رغبت خود با کپتان کوک دپتی کمشنر کوهات تعهد کردیم:

اول: هر نوع تاخت و غارت و جرائمی که از طرف قوم ما در اراضی انگریزی سابقاً واقع شده، بعد ازین بوقوع نخواهد .

دوم: اگر می مجرمی به اراضی ما از آن طرف ملکِ سرکار پناه آورد او را بیرون میکشیم و اموال مسروقه را اگر آورده باشد واپس میدهیم.

سوم: اگر فردی از اقوام ما و یا سکنۀ سرحد در ملک انگریزی مرتکب جرمی گردد و در آنجا گرفتار آید، ما برهائی وی اقدام نمی کنیم و اگر همان مجرم از انجا فرار نماید و به اراضی ما آید، مال مسروقه را واپس کرده و به مجرم حسب دستور افغانی جزا میدهیم و در آینده نمیگذاریم، که در اراضی سرکار انگریز به ارتکاب جرمی اقدام ورزد. 

چهارم: مفروران و محبوسینیکه از ان طرف دریای سند به اراضی ما آمده اند در مدت دو ماه از اراضی خود خارج میسازیم. 

پنجم: اقرار میکنیم که اگر دپتی کمشنر کوهات از قوم جوا که امداد و اعانتی بخواهد پس ما به نوکری سرکار حاضر و مستعد خواهیم بود.

ششم: عدۀ قلیلی از قوم محمدی همواره با ما زندگانی دارند و ما ضامن ایشانیم و امید داریم که سرکار اوضاع گذشتۀ ایشانرا معاف دارد و اقوام دیگر افریدی نیز به ضمانت ما پابند خواهند بود، سرکار با ایشان مانند ما سلوک ورزد. 

هفتم: در تعمیل شرایط فوق نیز ما از طرف اقوام دیگر جوا که و ملکان دیگر مانند مبارک شاه و محمد سعید خان کمپ واله و بهادر شیر خان ضمانت میکنیم، که اگر تخلف عهد کردند جوابده میباشیم.

هشتم: دپتی کمشنر کوهات بعد از تصدیق این اقرار نامه به دپتی کمشنر پشاور نیز اطلاع دهند، تا ما برای کار و بار جایز خود به آنجا رفته بتوانیم، و پنج نقل این عهد نامه با یک حکم نامه بما داده شود تا در ضلع راولپندی و آن طرف دریای ستلج نیز آدمان ما را گرفتار نسازند.

نهم: از قوم ما هفت نفر مقیدند پنج نفر در کوهات و دو نفر در پشاور و خواهش داریم که بعد از تصدیق این عهد نامه اشخاص مذکور رها کرده شوند.

دهم: اقرار میکنیم که اشخاص اجنبی دشمن سرکار را به سر زمین انگریزی با خود نمی آوریم. (امضا) مورخه ۱۱ جنوری ۱۸۵۴م