معاهدۀ نظامی بین میران سندهـ و لارد آکلیند ۵ فروری ۱۸۳۹

(متن فارسی این معاهده نیز از بیاض نقل معاهدات موجود کتب خان جناب سید حسام الدین راشدی برداشته شده که ترجمۀ اردوی آن تحت نمبر (۱۳) در جلد ۷ ص ۵۹ معاهدات و انگلیسی آن در کتاب سیاست سندهـ ص ۷۶ ببعد موجود است).

"پون قبل ازین چند مرتبه عهد نامجات اخلاص و یگانگت فی مابین سرکار دولت مدار و امیران عالی جاهان سندهـ وثوق یافته اند. و از باعث رویداد این زمان، ضرورت مرمت عهد نامجات مذکوره بظهور انجامید. و فی الواقع قطع عهد نامه علیحده فی مابین سرکار دولت مدار کمپنی انگریزی بهادر و میر رستم خان والی خیر پور قرار یافته است. درینصورت دفعات ذیل فی مابین سرکار دولت مدار و امیران عالیجاهان حیدر آباد صورت ترتیب پذیرفت.

۱-در میان سرکار کمپنی انگریز بهادر و امیران عالیجاهان حیدر آباد میر نور محمد خان و میر نصیر محمد خان و میر محمد خان و میر صوبدار خان دوستی و اتحاد مستقیم خواهد ماند.

۲-قشون از فوج انگریز در دیار سندهـ قایم کرده خواهد شد، و

-------------------------------------- 

(۱)معاهدات ۷-۵۷ ببعد.

لشکر گاه قشون مذکور متصل بلدۀ تهته و یا درجای دیگر طرف مغرب دریای سندهـ بموجب تجویز گورنر جنرل بهادر فرمان فرمای ممالک هند مقرر کرده خواهد شد. تعداد فوج مذکور که زیاده از پنج هزار نفران جنگی مجوز نیست، تعلق از حکم فرمانفرمای معزی الیه خواهد بود 

۳-عالیجاهان میر نور محمد خان و میر نصیر محمد خان و میر محمد خان اقرار می نمایند که هر واحد مبلغ یک لک روپیه خواه سکۀ کمپنی خواه سکه پها کرو (معاهدات: بکر (۱) یعنی تیموری که جملۀ آن سه لک روپیه خواهد بود، بنابران اصراف چیزی از اخراجات قشون مذکور، سال در سال ادا خواهند نمود. چنانچه میر صوبدار خان از تصرف چیزی برای اخراجات قشون مذکور بری خواهد بود.

۴-سرکار دولت مدار کمپنی انگریز بهادر، امیران حیدر آباد از تعدی بیگانه بر ذمۀ خود خواهند داشت.

۵-امیران عالیجاهان که شریک عهد نامۀ هذا هستند، مالکان حکومت دیار مقبوضۀ هر واحد خواهند ماند، و دخل عدالت سرکار انگریز دران نخواهد گردید. و فریاد رعایا بالای آن عالیجاهان، پیش اهلکاران سرکار دولتمدار مسموع پذیر نخواهد شد.

۶- هر یک از امیران عالیجاهان که بموجب شرط دفعۀ گذشته یعنی پنجم در مقبوضحات خود مستحکم گردید، اقرار می نماید: که در صورتیکه یک امیر استغاثه تعدی بر امیر دیگر داشته باشد، همچو استغاثه پیش صاحب رزیدنت بهادر رجوع خواهد نموده، تا صاحب معزی الیه در صورت منظوری فرمانفرمای ممالک هند... در فیصله همچو مقدمه سعی و کوشش خواهند نمود.

------------------------------------------- 

(۱)این کلمه در متن انگلیسی موهن لال ۲-۱۰۱ بکرو است.

۷-  امیران عالیجاهان بغیر از مرضی و اطلاع سرکار انگریز بهادر،سوال و جواب به احدی از سرداران و سرکاران نخواهند نمود. مگر سلسلۀ مسلسلات دوستانه  با دوستان و برادران جاری خواهد ماند.

۹-در اموریکه تعلق به حفاظت دارد امیران عالیجاهان، اطاعت و رفاقت سرکار انگریز خواهند نمود. قشون سه هزار نفر سوار و پیاده عند الطلب سرکار دولتمدار حاضر خواهند کرد. قشون مذکور بصورت همراهی قشون فوج انگریزی، زیر حکومت سرداران قشون سرکار انگریز بهادر خواهند بود. و بصورتیکه قشون از جمعیت امیران عالیجاهان زیر حکومت سرداران فوج انگریزی بیرون از سرحد ممالک امیران مذکورین جهت امر ضروری خواهند رفت، سرکار انگریزی بهادر، اخراجات معمولی آنها خواهند داد.

۱۰-چونکه روپیه سرکار کمپنی و روپیه مها کرو (معاهدات : تکرو؟ که صحیح آن بکرو است) یعنی تیموری مساوی هستند، در جاری بودند روپیه سکۀ کمپنی عذری نیست. و لیکن در صورتیکه اهلکاران سرکار انگریز دار الضرب بممالک امیران عالیجاهان شریکان این عهد نامه مقرر خواهند ساخت. بعد از اتمام مهمات که بران فوج ظفر موج سرکار انگریز بهادر در سمت افغانستان نهضت نموده است، سکۀ مهاکور یعنی تیموری ضرب خواهند کنانید. محصور ضرب مطابق دستور العمل آن دیار حق واجبی امیران خواهد بود.

۱۱-بر مرکب کشتی تجارت مرسلۀ ببالا یا پائین دریای سندهـ اندر حدود امیران معزی الهیما یعنی از دریای شور تا جائی که بر کنارۀ دریای سندهـ سمت شمال سرحد آنها باشد، محصول هیچ گونه گرفته نخواهد شد.

۱۲-اگر سوداگری متاع تجارت خود را در اثنای راه از کشتی فرود آورده بفروشد، درینصورت محصول معمولی ازان گرفته می شود، ولی اگر محل فروش لشکر گاه انگریزی باشد مستوجب ادای محصول نیست (۱).

۱۳-تاجران و غیرهم مالهای جمیع اقسام در موسم موافق، بدهن دریای سندهـ در کهوره باری خواهند آورد، و اموال بر طبق مرضی مالکان همانجا نگاه داشته خواهد شد، تا وقت موسم موافق از برای فرستادن مالها سر بالای دریای مذکور خواهد رسید. لیکن اگر تاجر از مال خود کشتی پائین آورده بفروشد، محصولات مذبور را قبل فروختنی بموجب دستور العمل ادا خواهد نمود.

۱۴-شرایط این عهد نامه که فی مابین گورنر جنرل بهادر فرمانفرمای ممالک هند از یکطرف و امیران عالیجاهان میر نور محمد خان و میر نصیر محمد خان و میر محمد خان و میر صوبدار خان از طرف دیگر برهمه گورنر جنرالان فرمانفرمای ممالک هند آینده و بر وارثان امیران عالیجاهان موصوفین نسلا بعد نسل مدام و بحال خواهد مان . و شرایط مندرجۀ عهد نامجات سابق مدام قایم و بحال خواهد ماند. و شرایط مندرجۀ عهد نامجات سابق فیمابین سر کار دولت مدار و امیران موصوفین که از کدام دفعۀ از دفعجات عهد نامۀ هذا منسوخ و تبدیل نشده اند، بحال و بر قرار خواهند ماند.

---------------------------------------------- 

(۱)این ماده در اصل فارسی نیست از معاهدات اردو ترجمه شد.

(۱۱)

عهد نامه با میر شیر محمد خان میر پور ۱۸ جون ۱۸۴۱ 

چون قبلا معاهدات دوستی و مودت بین ایست اندیا کمپنی و امرای حیدر آباد انعقاد یافته بنا بران بهمان مضمون یک معاهده بین سرکار کمپنی  و میر شیر محمد خان میر پور منعقد گشت بدفعات ذیل :

۱-بین ایست اندیا کمپنی و میر شیر محمد خان همواره دوستی و مؤدت دائمی خواهد بود

۲-سرکار انگریزی متعهد می شود، که خاک مقبوضۀ امیر مذکور را از حمله های بیرونی حفاظت کند.

۴-میر شیر محمد خان حاکم مطلق کشور خود خواهد بود، و حکومت انگلیسی دران مداخلتی نخواهد کرد، و نه شکوه رعایای میر پور را از امیر مذکور خواهند شنفت.

---------------------------- 

(۱)این معاهده در متن انگلیسی موهن لال ۲-۱۰۰ ببعد عبارت از ۲۳ ماده است.

۵-چون میر شیر محمد خان را با امرای حیدر آباد دربارۀ تقسیم اراضی بالفعل نیز نزاعی است، بنابران فیصلۀ آنرا هم رزیدنت موصوف بقرار ثالث فریقین خواهد کرد.

۷- اگر یکی از رعایای امرای مذکور  بر رعایای امیر دیگر ستمی نمایدف و امیر موصوف بسبب بغی و سرکشی نمیتواند که مجرن را بسزا رساند، پس باید بوسیلۀ رزیدنت برطانوی به گورنر جنرل اطلاع دهد اگر گوورنر مناسب داند دربارۀ گرفتاری مجرم مذکور امداد خواهد کرد.

۹- امیر مذکور به مشورت و صوابدید سرکار انگریز همواره به امور امن و امان خواهد کوشید، و اگر ضرورت افتد، برای تأمین امنیت ، امداد لشکری هم باو داده میشود، ولی این لشکر تحت امر کمانیر (افسر) انگلیسی خواهد بود. و اگر فوجی از کشور امیر موصوف بخارج خاک  امارت او فرستاده می شود، مصارف آن بدوش سرکار انگریز خواهد بود.

۱۰-چونکه قیمت سکۀ کمپنی با سکه تکرو (بکرو) یا تیموری مساویست بنابران سکۀ کمپنی در خاک امیر موصوف رایج خواهد بود.

۱۱-از کشتی هائیکه از طرف بحر و جانب شمال دریای سندهـ در آبهای داخل خاک امیر موصوف میگذرند، محصول گرفته نخواهد شد.

۱۴-واضح باد که عهد نامۀ هذا را گورنر جنرل هند بیکطرف و میر شیر محمد خان بطرف دیگر منظور نموده اند، و اخلاف سر کار هند وورثه و جانیشنان امیر مذکور همواره آنرا مرعی خواهند داشت (۱)

(ترجمه از اردو)

امضا: آکلیند ۲۷ ربیع الاول ۱۲۵۷ هـ= ۱۸ جون ۱۸۴۱ ع این عهد نامه بتاریخ ۱۶ اگست ۱۸۴۱ ع در فورت ولیم بمبئی بمنظوری گورنر جنرل رسید.

تی ایچ میدک سکرتری گورنمنت هند