عمر خیام

‫ﺣﻜﯿﻢ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﯿﻢ اﳋﯿﺎﻣﯽ ﻧﺸﺎﭘﻮری از ﺣﻜﻤﺎء ورﯾﺎﺿﯽ داﻧﺎن وﺷﺎﻋﺮان ﺑﺰرگ ﺧﺮاﺳﺎن در اواﺧﺮ ﻋﺼﺮ‬ ‫ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در اواﯾﻞ ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﮔﺮدﯾﺪه و در ﺣﺪود ‪ ٤٧٠‬ﻫ زﻧﺪﮔﯽ داﺷﺖ و وﻓﺎﺗﺶ در ﺣﺪود ‪ ٥١٧‬ﻫ‬ ‫اﺳﺖ از اﺷﻌﺎر او رﺑﺎﻋﯿﺎت وی ﻣﻌﺮوف و در ﺣﻜﻤﺖ و رﯾﺎﺿﯽ ﺗﺎﻟﯿﻔﺎت زﯾﺎد دارد و رﺑﺎﻋﯿﺎت او از ﻧﻈﺮ ادب روان‬ ‫وﺳﺎده وﺷﺎﻣﻞ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻋﺎﻟﯽ واﻟﻔﺎظ ﻣﻮﺟﺰ واﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ ا ﻓﻜﺎر ﻓﻠﺴﻔﯽ ﺧﻮد را در اﺳﺮار ﺧﻠﻘﺖ وﺳﺮ ﻧﻮﺷﺖ‬ ‫ﻣﺠﻬﻮل اﻧﺴﺎن ﺑﯿﺎن داﺷﺘﻪ وﺑﻄﻮر رﻧﺪاﻧﻪ اوﺿﺎع ﺟﻬﺎن را ﺑﺎ رﯾﺎﻛﺎران زاﻫﺪ ﳕﺎ اﻧﺘﻘﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪

.‬ﻣﺜﻼ‪:‬‬

‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺠﻬﻮل اﻧﺴﺎن ‪:‬‬

‫آﻧﺮا ﻧﻪ ﺑﺪاﯾﺖ ﻧﻪ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﭘﯿﺪا ﺳﺖ‬

‫در داﯾﺮه ﯾﯽ ﻛﺎﻣﺪن و رﻓﱳ ﻣﺎﺳﺖ‬

‫ﻛﺎﯾﻦ آﻣﺪن از ﻛﺠﺎ ور ﻓﱳ ﺑﻜﺠﺎ ﺳﺖ ؟‬

‫ﻛﺲ ﻣﯽ ﻧﺰﻧﺪ دﻣﯽ درﯾﻦ ﻋﺎﻟﻢ راﺳﺖ‬

‫ﺣﯿﺮت در اﺻﻞ ﺧﻠﻘﺖ ‪:‬‬

‫ﺑﺸﻜﺴﱳ آن روا ﳕﯿﺪارد ﻣﺴﺖ‬

‫اﺟﺰای ﭘﯿﺎﻟﻪ ﯾﯽ ﻛﻪ در ﻫﻢ ﭘﯿﻮﺳﺖ‬

‫ﺑﻪ ﻣﻬﺮ ﻛﻪ ﭘﯿﻮﺳﺖ وﺑﻜﯿﻦ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖ؟‬

‫ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺮوﭘﺎی ﻧﺎزﻧﯿﻦ از ﺳﺮدﺳﺖ‬

‫ﭼﻮن اﺳﺮار ﺧﻠﻘﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ ﭘﺲ ﻣﯽ ﻧﻮش‪:‬‬

‫در ﭘﺮدهء اﺳﺮار ﻓﻨﺎ ﺧﻮاﻫﯽ رﻓﺖ‬

‫درﯾﺎب ﻛﻪ از روح ﺟﺪا ﺧﻮاﻫﯽ رﻓﺖ‬

‫ﺧﻮش ﺑﺎش ﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻜﺠﺎ ﺧﻮاﻫﯽ رﻓﺖ ؟‬

‫ﻣﯽ ﻧﻮش ﻧﺪاﻧﯽ از ﻛﺠﺎ آﻣﺪه ﯾﯽ !‬

‫رﺑﺎﻋﯿﺎت ﻋﻤﺮ ﺧﯿﺎم اﺻﻼ ﻛﻢ واز ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻣﺘﺠﺎوز ﻧﺒﻮد در ازﻣﻨﻪء ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺑﺮﺧﯽ رﺑﺎﻋﯿﺎت را ﺑﺂن اﳊﺎق ﻛﺮده ‫و ﺑﺎ و ﻣﻨﺴﻮب داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ا ﺻﻼ ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻜﺮی و زﻧﺪﮔﯽ رﻧﺪاﻧﺔ ﺧﯿﺎم ﺳﺎزﺷﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫درﺟﻤﻠﻪء ﺷﻌﺮای دری زﺑﺎن ﺧﺮاﺳﺎن ﻋﻤﺮ ﺧﯿﺎم ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﺧﺎص واﻧﺘﻘﺎدی را در اﺷﻌﺎر ﺧﻮد ﭘﺮورده‬ ‫اﺳﺖ وﺑﻨﺎﺑﺮﯾﻦ در ﻣﺎورای اﯾﻦ رﺑﺎﻋﯿﺎت ﻗﯿﺎﻓﺖ ﻓﻜﻮر وﻧﻘﺎد او ﺟﻠﻮه ﮔﺮی ﻣﯿﻜﻨﺪ وﻫﻢ از ﯾﻨﺮو ﺷﻬﺮت ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﻛﺴﺐ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ.‬