د سکاوند بٹ خانه

ده چي حتی داسلام له خپرید لوروسته ي دهپواد په خينو غربي برخو كي دصفاریانو تروخت پوري خپل شهرت دلانه ور کړی نه و، پدي پوهیږي چي اسکاوند.) چیرنه دی؟ دانوم چی په مختلفر بنو لکه زسجاوند) ، شجاوند او شگاوند هم ضط او تلفظ شوی دی دالځای په لوگر کی دغزنی دپخوانی لاری دپاسه واقع دی چی تر اوسه همفه پخوانی نوم عشهور دی او دي توم چي بو وخت شهرت درلوددلوگر به توله ساحه تطبیق کیده دحدود العالم من المشرق الى المغرب دکتاب ليکوال ليکي چې: ستاخ اوسکاوند په غزني کي دوه شارونه دي چي دغرو په لمنو گي واقع دي اودشي کرهني وږی دی دا جغرفيايي تعرف ډيسر سهي او دقبق تعریف دی ، داستاخ په اره تر اوسه خبرنه شدی شوی او موفعيت يي په سهي تو گه پاگلی نشو مگرد سکاوند موقعيث واضح دی چي دلوگر په غربي پرخه کيي دیو لور غره په پای کي واقع دی او دا غر د غزني اولوگر ترمنځ په يوه فاصله کي واقع شوی اود موټر اوهغه سرك چې له لوګر څخه غزني ته ورخي اوپل علم دبركي برك لهلارې له شیخ ایاد سره وصلوي نو دسکاوند له خوا تيريږي.

سکاوند له اسلام نه دمخه دورو کي دیو لوبي ابرهمني، افتاب پرستی معید درلود لو وير شهرت درلود او دشهرت ساحه بي دافغانستان له سرحدانو دباندي په وتلي وه ان هاچي ترهندوستان پوري رسپدلي وه ددي علاقي او ددي معيد دځرنگوالي په اه دوه مهمي تاریخي منابع په لاس لرو چي د چينی هیوان شسنگ خاطره او بل دمحمد عوفي جوامع الحکایات کتاب چي بو داوومي مسيحي بیړی، په لومري نیمايي کي أو بل داوومي هجري پیری په لومړيو کې معلومات راكوي اوددواړومعلومات يوله بل سره تسر ډيسره خده تطبيق کیږي چيني لیدونکی چي كله دنو گونه له سپموغخه يعنی زابلستان ود کابل جنوب غرب علاگه د غزنی به گون، لوگر، گردیز ترمفر پوږي څخه بادونه کوي دخلگود عاد تونو او دپانت په اره بي داسي وايیي ، پدي خای کې خو سوه معبدونه او نژدي یو زرشنه راهبان وجود لري اودنجات دلويي لاري پیروان دي پاچايي په مذهبي عفيده سمه ده او په مذهبی چارو ديره هخه کوي د پر پوه شخص دی اود پوهي او فرهنگد وير علاقمند دی پدي خای کي تقریبا لس استويي في چي داداشوگا پاچا بادگارونه دي او لدي پرته خو برهمني معبدونه هم وجود لري اود مختلقو مذاهبو پیروان پکی ژوند كوي. برهمنیان ډیر زیاٹ او پي شماره دي او دیره برخه بي د اشوکا پرستش کوي، دا دین د کاپیسا دارونه له غره نه دي خای يعني سويلي برخو ته دسرنه گير غره ته ورل شوی او معابدونه ورته آباد گرای شوی دی د سيمي او د لپرو منطقو خلك تول ورته د احترام په سترگه گوري او پيروي يي كوي دسیمی شهزاده گان اونجيب خلك او همد اراز د گاوند بوهيوادونو وگری هر كال به تاگلی وخت ددی خای اليدلو ثنه راخی سرهزر اوسپین، غوایان او پسونه دنذر په توگه راوږي شونا دلمرخانگری خدای أو دشونا معبد عبادت خای، عبارت له لمر پرستی خخه و دلمر پرستی د پانت زمور په هیواهد کی و بر پخواتي دی او المرته د احترام گولود اساس اربابانو له دی خایه هند ته دهجرت په مهال هلته پورل شو دلویو کوشانیانو له وخت نه راوروسته داسلام شر خپريد لوسره لدي چي بودابي. دیانت رافغانستان نیمه شرفی برخه کی عمومیت لازه نو لمر پرسشي يی هم به خوا گي دوام درلوداود لمر پرستی پو مشهون معبد د کابل به ۱۴ گیلو مشری شمال غرب لور ته دخير خاني په کوتل کي وجود لاره چي دگیندلو په نیجه کي دسوريا مهرمري شگلي مجسمه له هغه خایه کشف گرای شوي ده نودچيني لیدونکی ديادونو په اساس پدې کې شك نشته چې د رسکاوند) په علاقه کی يو دلمر پرستی مشهور معبد وجود لازه أو دا معبد ته يواخي دسیعي خلکو داحترام په نظر نه كتل بلکه له نورو هپوادونو خخه په خانگري نوگه له هند څخه خلك زیارت ته راتلل . داسلامی دوري دنورو ماخذونو په اساس چی زمون په لاس كي دي يعتي دمحمد عوفي دلیکنو په اساس چې په جوامع الحکایات کې يې لیکلی دی دسکاوند بتکده ددرې لومړيو هجري پيړيو په اوږدو کې دصفاريانو دکورنۍ دمنخ ته راتلو پوري اباد او د ډير شهرت لرونکی و عوفي واني : ... په هغه وخت کې دهندواتو لوي معبد سکاوند وز اوپه هندوستان کی دی زیارت ته دتبرك او احترام په نظر گوري دابت خانه دعمر وليث صفاري دسلطنت تر زمانی چی معاصر يي گملو یا كلمو، نوميده او هغه برهمني دریم پاچا کابل په سويلي او شرقي علاقو مارت درلود ، آباد و او بيا دعمر وليث داستول شوي قوماندان فرد عان په واسطه وران گرای شولکه چې پدي اره عوفي واني فردعان چې كله زابلستان ته ورسيد لښکر يې جوړ او سکاوند يې ازاد کړ بتان يې ورمات او بت پرستان يې له منځه يوړل ځيني غنیمت مالونه يې دلښكر کسانو ته وركړل او پاتي يي عمر وليث ته واستول . دجوامع الحکایات دمولف په ښکاره شهادت شك نه پاتې كيږي چې دسکاوند معيد دیرهمني لمر پرستی معبد دخلورمي هجري پیریه تر دويمي تيماتي يعتي تر لسمي مسیحي پیری آباد واو د عمرو ابث صقاري داسئول شوي لښکر په واسطه دسکاوند نار ازاد او فتح شوي يت خانه يي ورانه کړي او بتان يي ورمات کړي دي. هغه مطالب چي د شوتا دلمر دخانگړي خدای د یانت په اره او دلصر پرستی سکاوند دمعبد په باره کې ذکر شول د (کوشانو يفتلي) د مسکوكاتو دمطالعاتو له مخې او شاهي تګين له مخې په وضاحت سره تانيد کيږي ځکه چې هم نیم تنه يكل دلمر خانگری خدای په مسکوکاتو کی نقش دی او هم دسكاوندنوم هلته لیکل شوی دی البته داسې نور مسکوکات هم شته چې دلمر دخانګړي خدای په يمه تنه تفش سره دنورو سیمونومونه لکه بزابلستان او ازمیتداورا پکی نوستل گیري پدي ترتیب سره په ثبوت رسيږي چې دسکاوند دکابل په جنوب کي دلمر پرستی مشهوره بت خاته وه چي دلوگر، غزئی او گردیز په علاقو گی يي دير پیروان درلودل دمخه دعمر ليث صفاري ترزماني کابل ديعقوب لیت صقاري دواکمنی په وخت کي دوروستي خل لیاره پخپله دافغانستان دمسلمانانو له خوافتح کړای شواو لوګر يې سره له مشهور ښار سکاوند سره د عمر لیث په وخت کي فتع شر او دسکاوند بت خاته ورانه کرای شوه همدلته وز چی په کابل أو سويلي خواو کې يې دبرهمن شاهانو مقاومت پای ته ورسید.