حکمرانان پشتون (حدود ٣۰۰هجری)
دودمان بسیار قدیم که در کوه سلیمان تا کوهسار غور و نواحی آن در بین پښتون ها حکمرانی و رهنمائی داشتند سه برادر مشهورند: که غرغښت و بیتنی و سربن باشند، پسران پشتون (پتهان) مشهور به عبدالرشید کیس، که در بارۀ این دودمان افسانهای محلی پشتون منقولست ولی آنچه مورخ قدیم تر افغانی سلیمان ماکو در حدود (۶۱٢ه - ۱٢۱۵ع) در تذکرۀ خود نگاشته، و بعد ازان مورخین دیگر مانند ابوالفضل علامی در آئین اکبری (۱۰۰۶ه- ۱۵٩٧ع) و اخوند درویزه (متوفی ۱۰۴٨ه- ۱۶٢٧ع) در تذکرة الابرار و مخزن اسلام، و نعمت الله هروی در مخزن افغانی (۱۰۱٨ه- ۱۶۰٩ع) و شیخ امام الدین خلیل متوفی (۱۰۶۰هجری) در تاریخ افغانی تائید نموده اند، و حقایق تاریخی است. ازان پدید میآید که این سه برادر در حدود (٢۵۰ تا ٣۰۰هجری) در افغانستان از کوهسار غور تا کوه سلیمان فرمانروائی و نفوذ روحانی و قبیلوی داشتند و برخی از مناجاتهای پشتوی شیخ بیتنی در ادبیات پشتو منقول و در دست است.
و بعد از آن خرشبون بن سربن از کوه سلیمان تا کوه غوندان کلات غلزائی اقتدار داشت، و بسال (۴۱۱ه- ۱۰٢۰ع) در مرغه دامنۀ جنوبی کوه سلیمان وفات کرد، همچنان اسماعیل بن بیتنی در کوه سلیمان نفوذ روحانی و حکمفرمائی داشت و دامنۀ اقتدار او بطرف شمال غربی کوه سلیمان (وازه خوا) تا غزنی میرسید، و ازین دو نفر هم اشعار قدیم پشتو منقولست حدود (۴۰۰ه- ۱۰۰٩ع) . سه نفر اولاد خرشبون بنام کندوز مندو کاسی از اجداد معروف اقوام افغانی اند، که سلسلۀ اولادشان در علم الانساب افغانی شرح شده است.
مخفی نماند که افغانان خرشبونی در شرق افغانستان پراگنده بودند، چنانچه عبدالرزاق سمرقندی ذکر آنان را در غزنین و برمل بنام (افغان خرشوانی) میکند، و این در حدود ٨٢۰هجری است.
(مطلع سعدین ج ٢ جزو اول ص ٣۵٩ طبع لاهور) در کتب انساب افغانی این سه برادر غرغښت-بیتنی- سره بن سرسلسله تمام قبایل پشتون شمرده میشوند، که در اینجا شجرۀ نسب شعبه های مهمۀ آن نوشته می شود.
حصۀ دوم:
