32

شاران غرستان (٢٨٩- ۵۵۰هجری)

از کتاب: تاریخ مختصر افغانستان (جلد ۱) ، فصل سوم ، بخش دورۀ مستقل اسلامی
23 August 1967

قراریکه مارکوارت در ایرانشهر تصریح کرده،  شار کلمه ییست که با شیر و شاه هم ریشه است.  و این لقب یک عده حکمرانان سرزمین مرکزی افغانستان بود،  که سرزمین حکمرانی ایشان با کشور شیران بامیان شرقاً مجاور بوده است و طوریکه در مباحت نخستین این کتاب گفتیم،  این دودمانهای شاهی از بقایای عناصر کوشانی هپتالی این سرزمین اند.  و مرکز حکمرانی ایشان در بشین بود،  که شورمین و بغشور نیز از بلاد آنجا اند.  و اصل نام این کشور به تلفظ اوستایی غرستانه و در طبقات ناصری نیز غرستان (غر در پشتو کوه+ستان) است و فردوسی در شاهنامه غرچگان گوید،  و معرب آن غرجستان یا غرشستان باشد.  و شاران حکمرانان این سرزمین بعدل و داد مشهور بودند و ناصر خسرو قبادیانی درین بیت این خاندانها و مراکز حکمرانی ایشانرا یاد کرد: 

استاده بد به بامیان شیری 

بنشسته بعز در بشین شادی(۱) 

چنین بنظر می آید که شاران غرستان در ازمنۀ قبل از اسلام نیز در همین سرزمین حکمرانی داشتند،  و تصویر یکی از اسلاف ایشان که بدست آمده عیناً با چهرۀ شاهان هپتالی (هیاطله = هون) شبیه است. 

در عصر اسلامی ذکر شاران غرستان با فتوحات سلطان محمود و تمرکز اداری کشور در تحت اداره سلطنت غزنه می آید،  که یکی ازین شاران غرستانی مسمی به شار رشید در سنه ٣٨٩هجری به سیادت سیاسی سلطان محمود و توحید اداری کشور خاضع شده بود.  دیگر شار ابونصر محمد بن اسد است که در سنه ۴۰۵هجری سلطان محمود او را اسیر ساخت،  و در سنه ۴۰۶هجری در هرات از جهان رفت. 

٣- شار شاه ابو محمد بن محمد در زندگانی پدر بجایش نشست و با سلطان محمود و ابوعلی سیمجور جنگید و قبل از سنه ۴۰۶هجری درگذشت.                                               ۴- شاراردشیر. 


                  

                                                                                                        ۵- شار ابراهیم بن اردشیر.                                                                           ۶- شار شاه بن ابراهیم که دخترش حور ملک در حبالت سلطان حسین جهانسوز غوری بود. 

شارانیکه بعد از عهد سلطان محمود گذشته اند،  در تحت سلطۀ مرکزی غزنه و غور میزیستند،  ولی اشخاص علم و دانش دوست علم پروری بودند.