مرغاب

حکومت مرغاب از حیث رسمیت درجهٔ دوم معرفی میگردد. راهـی کـه هرات را به قلعه نو وصل مینماید از قلعه نو گذشته به مرغاب واصل می شود.

رود مرغاب از وادیهای هزاره جاری شده از میان مرغاب گذشته به خاک دولت روس داخل می شود دهکده های مرغاب به دو طرفه دریا واقع است و هر دو طرف از دریا آب می بردارند.

مرکز حکومت به طرف مشرق دریا بوده، قلعه و حصار متینی دارد. آب از کنار متصل قلعه میگذرد دیوار و فصیل با برج و باره قلعه به نهایت استواری تا هنوز باقی است پل مرغاب به طرف جنوبی قلعه به فاصلهٔ چهار فرسخ واقع و یکی از آثار قدیم مرغاب است. قلعه مروی چاق به فاصله دو فرسخ طرف شمال قلعه حكومتى واقع است. شهر بزرگ و قلعه متینی بوده آثار و علائمی که تا هنوز از آن باقی است بر اعتلاء و عظمت دوره های سابق آن شهادت میدهد. سطح ارضی مرغاب به نسبت عدم سویت و تسطح اکثر حصهٔ آن از دریا آب برداشته نمیتواند و از این جهت اراضی مرغاب یک حصهٔ بزرگ آن از زراعت بی نصیب میماند.

صاحب معجم البلدان، محمد محمد بن خلف بن يوسف بن اديب صوفى ابو عبدالله هروی را که یکی از کبار مشایخ بوده و در سنه های ۵۳۰ زندگانی داشته به مرغاب نسبت میدهد منطقه حکومتی مرغاب هم به سرحد مملکت واقع بوده و حصۀ آخرین آن عین بر خط سرحد روسی منتهی میشود.

اهالی مرغاب از افاغنه غلجایی بیشتر و طائفه قبچاق و کمی از دیگر طوایف تشکیل مییابد مالداری و زراعت کاری می نمایند مزار شاه مراد خان شهید کرنیل کابلی که در سنه ۱۳۰۲ در محاربه مرغاب که افغانها با روسها نموده بودند و در سر پل با یک جهان شجاعت و رشادت شهید شده اند به سرپل محال مرغاب بوده و هنوز هم از خون حرارت ناک آن جوان عسکری یاد میدهد.