شابهار

په غزني کې بودايي شاهي عبادت ځای

 بغه مقالي چي دشابهار په دښته کي دغزنوي عسکرو درسم گذشت میدان او دتشابهار میدان اونغاره خانه په نامه دی د ۱۳۳۷ هش کا، به اوږدو کې مې ژوندون مجلې او کابل راديو ته وليکلې، دادواړه قالې پر ۳-۴۔ ۱۳۳۷ او ۷-۹. ۱۳۳۷ نتوله رانپر خپري شوي و ددي دوارو مقالو متن ددي اثر په دويم تواك کي راخستل شوي شابهار می داستاد ابوالفضل بیهقی دلیکنو، امیر فرخي اأوامير عنصري له قصیدو خیه دعسکرو درسم گذشت په میدان او دغزنوي عسکرو دعرض په ځاي کي شرح ورگړي ده. شایهار) دغزنویانوله دوري دمخه او هداراز له اسلامي دورو ور اندي اصلا دپودايي دین لوبي عبادت خای و. چي دموجود يت ريتتينوالي يي پر ۱۳۳۸ کال دلرغون پیژندونکي دهڅو په نتیجه کې کشف شو. دسلطان محمود غزنوي دارامگاه باغ او دروضي دكلي جنوب لویدیخ ته په دري کپلو متری کې دلويې او پراخې دپتې په منځ کې اچي حتما همغه دغزنوياتو دوخت مشهور دشابهار دښته ده) يوه دډبرو غوندۍ پرته ده چې نن دعوامو په ژبه

تبه سردار، ۱تیپه نقاره، او د بنخاني په نومونو ياديري داهر پو توم فولكوري توضنسح لري چې دلته يې دشرحه کولو امکان نشته اويواخې د بتخاني) وجه نسمبه د پ ملرني وي ده او راشيي چې دزماتي په تیريدو، ورائيو او کندوالو سره سره دعوامو دخاطرو په دفتر کې دبوایني عبادت ځای په واقعي مفهوم او بودنون پاني دی (شابهار) يو ترکيبي نوم دی او له دوه وييو څخه جوړ دی (شا) چې همدغه د شا د كلمي متعارفه ده او بل بهار چي داکلمه دسنگریت یهاره خخه اخستل شوي ده چې نسبت يې بودايي عبادت خای ته گیده چی په سلگونو او زرگونو ویهار، کلمي مو دافغانستان په بيلابيلو برخو کي لکه هده، کاپیسا، کابل، بامنان، غزنیء بلخ، فرخار، سمنگان، کندهار او تورو ځاپونو کي درلودلي چي له هغو غخه پو دبلخ د نوبهار خاطره پاتي ده او ډير شهرت لري، چي داهم تركي شوم دی او اصلاله دوه كلمو شوا، ا و بهاره، خخه جوره ده چي لومری دانوي، او دویم هماغه دبودايي عبادت خای مانا درالوده او دارنواویهاره په دري ادب کی الوبهار شر که تردي پکی نسوره زپاته خیرنه و کرو دانویهار بلخ په شهرت به بسيا شو. ترکومه خایه چی دگرخنده چينا يانو له باه نئونو اود عربی منابعو له تذگرو څخه لحرکندیري دسلگونو اوزرگونو وبهارونواویهارونو ترخنگد مو دپري أو شاهي عبادنگاوي درلودي چي بو شمر بي دشابهار په نامه او صفت مشهوري وي پرته له شکه په کابل هنيه، بگرام، غزنی بامیان أو حنما په نورو هغر خاپونو کی چی پورنه می یادونه و گره شاوبهار، او شابهار، نوموله درلردل چي دهغر دموقعیت ټاکنه به دلرغون پیژندونکيو هځې اوځيړنې روښانه کړي. لکه ځنگه چې ددي اتو گلوئو په ترخ کي دايتاليا دلرغون پیژندني پلاوی د غزني شابهار له گیندنواو ځیرنو وروسته دهغه خای موقعیت، شکل او ابادی دطرز ترخنگه نور دبر جزئبات روښانه شوي دي ددي کشفیاتو به شرخ كي برهمي لیکتې چې دريمي يا خځلورمې مسبحي پیړپو پوري مربوطيري او شوري له خيني بودایي وري مجمي او ددي ترخنگد د ۱۰-۱۲ متري لویر مجسمو دشواهدو پید اکیدل اونور ددي عبادت خاي دجزئیاتو شور ارخونه دي چي خر گند شوي ددي ټولو شرح په دې لنده لیکنه کې امكان نه لري.

دغزئی دشاه بهار عبادت ځاي دلويې صوفي چارچاپیره خونوري وري صوفي هم کشف شوي چې څلورو خواو ته زمينې لري چې دغزني بت پرستانو دنورو دیروبیهوده کیسو ترخنگد فکر گاوه چی کله چی بودا دهوا له خبو رابکته شو په همدغه خاي کی چی د غتزني د رشا بهار عبادت خاي دی کیوت، البنه چې په پودايي داستانونوكي بي دبکته گیدو ځاي د شانگارا، په نامه چی بنارس ته نژدې يوه سيمه ده ښودل شوی دی. په دي وړوكي مقاله کې اساسي مقصد دادی چې اشابهار) د غزئویانو په دوره کې درسم گذشت اومذهبي جشنونوشريك میدان و، اصلأتر اسلام دمخه د اوسيدونکو دبودايې دین عبادت ځای و چې د (شاهي معبد)یا عبادت ځای په نامه ياديده او ددې ډبرينې غونډۍ څخه دغزني ښار ډير لرې ښکاريده. لکه خنگه چي مي شل کاله دمخه ر دافغانستان پخواتي تاریخ، په دويم توك . ۵۴۳ او ۵۴۴ مخونو کی او همدارنگه رافغانستان تاریخ، به دویسم تواك چي پر ۱۳۳۶ کال دتاریخ تولنی له خوا چاپ شوى شرحه ورگړي چي يو له شابهارونو خخه د کاپیسا یا بگرام او پا هم دگلبهار په لمتوکي د غوربند دري په خوله کي واقع و چي دجبريل دزوي ابراهیم په امر دیحی دزوي فضل پر وخت چې دهارون الرشید زمانه وه پر ۱۷۶ یا ۱۸۶ هش کال وران گرای شو ددي لپاره چې دغزني د شابهار) په هكله علمي هخي جاري دي نوخکه ويس دجزنیاتو په نتايجو سي نه گرخم او هیله لرم چې په دي اړوند به په راتلونکي کي له هره ارخه پراخې مقالې وليكو.