بحران جدید

در خزان ۱۹۰۳ بحرانهای جدیدی در روابط انگلیس و روس بر مسئلۀ افغان بوجود آمده و روسیه با لهجۀ قوی و قاطع خواهش نمود که در ماه اکتوبر مستر سپرنگ رایس Spring Rice شارژ دافر انگلیسی از پترسبرگ آنرا بالفاظ ذیل توضیع داده بود:

"روسیه میخواهد هر وقتیکه خواسته باشد، حق ارسال سفیر خود را بافغانستان داشته باشد."1

اما كابينه بریتانیه به تاريخ ۵ نومبر ۱۹۰۳م به مستر سپرنـ رنگ هدایت داد، تا به کونت لامسدورف اطلاع دهد: که اگر بعد ازین مامورین روسی در مسایل سرحدی مامورین افغانی را به ارتباط مستقیم خویش وا دارند، هر گونه عواقب این عمل را مسئول خواهند بود.2

این بحران جدید دوام نکرد، و هنگامیکه کونت بینکین دورف سفیر روسیه از سفر پترسبرگ به لندن آمد، وی به لارد لامسدون اطمینان داد که حکومت روسیه با کمال صمیمیت میخواهد که با حکومت عالیحضرت پادشاه انگلیس در بارۀ مسئله تلگرام ۵ نومبر و دیگر مسایل، مفاهمه دوستانه نماید.

در نتیجۀ این پیغام به سفیر بریتانیه در پترسبر رگ هدایت داده شد که رضای کامل حکومت لندن را از وصول پیغام دوستانۀ مذکور بدولت روسیه اظهار نموده و آنرا وسیلۀ رفع تأثرات مخالفانه ایکه درین مدت سه سال از مکاتبات یکدیگر بوجود آمده وانمود کند (کتاب مذکور).

لهجۀ دوستانۀ این پیغام فضای نهایت صمیمی را در بین دو قوه در وقتی ایجاد نمود که ابرهای تیرۀ جنگ شرق دور آسمان روسیه را تیره میساخت و جنگ روس و جاپان در فروری ۱۹۰۴م آغاز میشد و بنا بران لارد لانسدون با کونت بینکین دورف موافقه نمود که مذاکرات آیندۀ ایشان در مدت جنگ غیر عملی خواهد بود (کتاب مذکور). 

اما مسئله افغان در دوران جنگ از نظر دور نیفتاد، و در اوایل ۱۹۰۵ باز زیر مذاکره آمد، و روسیان نسبت بانگلیس بان مسئله اظهار دلچسپی نمودند، در ماه فروری همین سال کونت بینکین دورف از لارد لانسدون راجع به مذاکرات امیر بریتانیه و تبدیل پالیسی آن دولت در برابر افغانستان و یا احتمال تضمیم و اشغال کدام حصۀ خاک افغانستان پرسشی نمود 

(كتاب مذكور).

چون امیر حبیب الله خان در سنه ۱۹۰۱ حین تخت نشینی خود یک نوع تظاهر به آزادی خویش کرده، و این حرکت وی موجب تشویش بریتانیه گردیده بود و نیز چون امیر مذکور مکرراً دعوت ویسرای را در بارۀ آمدنش به هند رد نموده3 بنا بران در اواخر سنه ۱۹۰۴ لویس دین ,Louis Dane را به کابل فرستادند، تا امیر مذکور را به موافقه بیاورند.

هنوز هم دین در افغانستان بود، که بینکین دورف از لانسدون سوال سابق را نموده و ایهاماً اشاره به بودن دین در کابل کرده بود، ولی به جواب وی اطمینان داده شد که پالیسی بریتانیه ابداً تغییری نکرده و باشغال کدام حصه خاک افغانستان اقدامی نمیشود، و نه در امور داخلی آن کشور مداخله ای به عمل می آید4 همچنین وزیر خارجۀ انگلیس موقع را مغتنم شمرده و اعلان داشت که دولت بریتانیه همواره افغانستان را از هر گونه نفوذ و مداخله خارجی محفوظ داشته و روابط خارجی امیر را همواره در تحت کنترول خویش خواهد داشت 

(کتاب مذکور)