زند یا زبان اوستائی
خانواده زبانهای آریائی مانند خانواده هندی مبدائی داشته بنانم فرضی "آریائی مشترک" که ظاهراً اثری از آن در میان نیست و اگر هم است زبان قدیم ترین قسمت اوستا یعنی (گاتها) از آن نمایندگی می کند. خانواده السنه آریائی را معمولا به دو شاخه اساسی تقسیم می کنند :
۱ - پارسیک یا جنوب غربی
۲ - غیر پارسیک یا دسته شرقی
پارسیک یک رشته زبانهائی را در بر میگیرد که قدیم ترین شکل آن فرس قدیم هخامنشی و صورت متوسط آن پهلوی ساسانی است که هر دو در فارس ظهور کرده اند. اگر چه شکل جدید این سلسله فارسی امروزی را می دانند، ولی دری یا فارسی خراسان جزء دسته شرقی است. این موضوع پسانتر بجایش مفصل شرح داده خواهد شد.
مبدأ شاخه غیر پارسیک یا شرقی (زند) یا زبان اوستائی است که نه تنها قدیم ترین شکل مخصوص این شاخه است بلکه قراریکه گفتیم در میان السنه آریائی به مفهوم عام کهن ترین نمونه زبان های این خانواده محسوب می شود و محل ظهور و نشو نمای آن صفحات شمال و شمال شرقی افغانستان است. صورت متوسط این شاخه در دست نیست و اشکال جدید آن نه یک زبان بلکه دسته زبان هاست که بنام دسته (غلچه) یا زبانهای پامیر و لهجه های اورمری و پراچی یاد می شوند که از آن ها بعد تر تحت عنوان سائر لهجه های آریائی افغانستان بصورت مختصر بحث خواهیم نمود.