پسوندها
پسوندها که پس از کلمه های مستقل میآیند بنابر وظایف شان دو گونه اند :
یکم - پسوندهای تصریفی
دوم پسوند های اشتقاقی
یکم ، پسوندهای تصریفی که گردان فعل را انجام می دهند دو گونه اند :
الف - همه پسوندهای فاعلی که با ریشه های فعلها می آیند و به ضمایر متصل شخصی مشهور اند ، مانند :
ام در میروم.
ایم ( یای مجهول ) در می رویم ،
ای در می روی.
اید (یای مجهول ) د ر می روید :
اد درمی رود .
اند در می روند .
همچنان ام ، ایم ، ای ، اید ، ایم ، ای ، اید ، واند در ریخت های زمان گذشته
ب- پسوندهای اضافی که ضمایر متصل ملکی نیز نامیده شده اند، مانند :
ام ، در دستم
اما ، در دست ما
آت ، در دستت
اتان ، در دست تان
اش ، دردستش
اشان ، در دستشان
این پسوندها پس از واولهای ( آ وی )
به صورت یم ، یما ، يت ، يتان ، يش ، یشان می آیند. صدایم ، صدايما ، صدایت ، صدایتان ، صدایش ، صدایشان.
یادداشت : در زبان گفتار، پسوندهای فاعلی صیغه های یک گوینده ( مفرد متکلم ) زمان گذشته و آینده ام ( ضمه یا پیش + میم ) است . مانند خوانم و خواندم .
در همان محاوره پسوندهای اضافی ( ضمایر متصل ملکی ) بدین گونه اند:
ام ( كسره + میم ) در کتابم
اما ( كسره + م ) در کتابما
ات ( كسره + ت ) در کتابت
اتان ( كسره + تان ) در کتابتان
اش ( كسره + ش ) در کتابش
اشان ( کسره یا زیر + شان ) در کتاب شان
یادداشت :
در " تاریخ زبان فارسی" ضمۀ مقدم بر میم در پسوندهای فاعلی و پسوندهای ،اضافی چون برادرانم دلم ( که در گویش پنجشیر کار برد دارد) و بودم ، کردم ( که د ر کابل نیز به کار می رود) مشخصه متنهای "عبری - فارسی " شناخته شده است ( جلد ۱ رویهٔ ۳۲۷)