مرکز تجارتی سمرقند
در شمال مجرای عظیم آمو وادیهای و سیع و سز سبز و زرو خیز چغانیان و ختل و سغد افتاده و از سرزمین های معمور آسیای میانه بود، که درینجا مرکز مهم تجارتی سمرقند از چهار طرف با ممالک چین و ترکستان و خراسان ربط داشت ، وبقول اصطخری بار کرده و فرضۀ ماوراء النهر و مجمع بازرگانان و بزرگترین مولدار اموال بازرگانی بود، و ازینجا کالا و خواسته را بسایر بلاد می بردند ، و درین شهر بهترین برده گان ماوراء النهر بفروش میرسیدند و در کش مقدار بزرگ ترنجبین بهم
۱تاریخ سند ابوظفر ۳۴۰ ببعد بحوالت کتب مذکور در متن.
۲حسن التقاسیم ۴۸۱
۳کتاب الورع ۱۰۱ مطیع سعادت مصر ۱۳۴۰ ق
۴ابن خرداذبه ۷۱
رسیدی ، که آنرا به کشور های دیگر هم بردندی و چنانچه در مبحث صنایع در همین فصل شرح داده ایم سمرفند مرکز مهم صنعت و تجارت کاغذ بود، که ازینجا بدیگر بلاد هم برده میشد. و هنگامیکه هیون تسنگ در سنه ۹هـ ۶۳۰م از سمرقند دیدن میکرد این شهر پر نفوس گدام اموال التجاره قیمت دارا اکثر ممالک خارجه بود.۲
کالای تجارتی سمرقند: کاغذ و رشتۀ قنب یعنی طناب علفی (حدود) جامه های سیمگون و دیبا و جامه های سرخ مصور و جلغوزه و جوز و دیگهای بزرگ مسی و مرتبان و چرم اشتر و رکاب و دهانه های ستور و تسمه (مقدسی) موزه و شیشه و سیم زر (اصطخری)