مقدمه
پښتو خو د منځنۍ اسیا به آریایی ژبو کی یوه لرغونۍ ژوندۍ ژبه ده، چی په پرتله ئیزه توگه د سنسکریت او اوستا او لرغونئ پاړسو اوبیا د باختري او سغدي او پهلوي ژبو سره ټينگه پیوستنه لري.
خود بده مرغه ددې ژبی ادبی مرتب ليكونه دكتاب ياډ برليك يا بل ډول ليکل سوي اثر په توگه تر اسلام دمخه موږ ته نه دي رارسیدلی، ا و هرڅه چی لرو، گرده سم دسمنی په اسلامی دوره اړه لري، چی عمر ئی تر ۱۳۰۰ کلونه زياتيزي، او دا هغه مده ده، چی زموږ بله ژبه ( دري) هم دغونی ادبی ثابت ژوند لري.
ښه، داخ ود یوې ژبی لپاره ناوړه نده که موږ اوس دا ژبه ژوندۍ وساتو او د اوسنۍ دنیا، نوي پوهنی او اندیښنی پکی راګډي کو، چی زموږ راتلونکی پښتو ژبی زلمی، پخپله ژبه کی بشپره علمی او فکري پانگه ولري، او سبا د علمی پرمخ تلون پر ډگر، تش لاسی نه وي.
د پښتو پر نثر باندي تراوسه لږي څيړنی سوي دي، او اکثر کتابونه ئی ورك دي. د شیخ ملی دفتر خوبه هرو مرو هغه چاتري تم کړي وي، چي له پیښوره تر سواته او اټکه، وروسته د مځکو خاوندان سوي وه، اوبیا د انگريزي استعمار بند ویست ١٨٦٩م ټولی کښتی مځکی د مالکانو په نامه ثبت او ترمالیی ئی لاندي کړې. که د دفتر کومه نسخه اوس پاته واي، ښایی چی دپښتو نثر يوه ښه لرغونۍ نمونه به واي.
نو اوس چی زموږ سره د لرغونی نثر بشپړه ذخیره نسته، او يوڅو لنډي ټوټی مو تر ٦٠٠ ه را وروسته په لاس کی دي، ښه به داوي، چی لیخی را وغرو، او اوسنی نثر د اوسنيو اړتیاوو سره سم ورو زو.
دا نثر به نو څنگه وي ؟
ددې پوښتنی غبرگون په لنډ ډول زما یو څو مقالی ورکوي، چی په تیر و کلو کی کښلي سوي او خپرې سوي وي.
په دې مقالو کی د پښتو دنثر لنډ تاریخگی او ځینی نمونی دتاریخی تکاملی یونه سره سمی راغلی او دپخوانی او اوسنی نثر ښيگړي اوناوړي دواړه ښوولي سوي دي.
دا مقالی خو خپرې ورې وې، اوس د ښاغلی زلمی هیواد مل به توجه دلته دیوه کتابگوټی په ډول سره راټولی سوي، اودرنو لوستونکو ته وړاندي كيږي. هیله ده چی مبتدیانو او زده کوونکو ته به ګټه وري، او منتهیانو ته به د غور او څیړنی ( دمننی یا نه مننى ) وړ وي.
زه ددغو ورکو لیکنو په را ټولونه کی ښاغلی هیواد مل ته کور ودانی وایم.
کابل - جمال مینه
دحوت شلمه، ۱۳5۷
عبدالحی حبیبی