میران تالپوری سندهـ

تالپور یکی از قبایل قدیم بلوچ است، که در کوهستا سیاف اف معروف به دیره بیبرک علاقۀ هرند بین دیرۀ غازی خان و کچهی با قبایل نوتهانی و سزاری و جهکرانی و گدانی و شنبانی بلوچ سکونت داشتند. بعد از آنکه میر چاکر خان با همایون به هند رفت، قبایل بگتی بلوچ آمده و آن قبایل را از سیاف اف کشیدند که از انجمله تالپوران به سندهـ رفته و در خدمت میران کلهوره که حکمرانان سندهـ بودند، در آمدند(۱). در عهد حکومت میان غلام شاه کلهوره که وقایع سلطنتش در تعلیق ۳ امده میر بهرام تالپور بن شهادا خان از تالپوران شاهوانی یکی از امرای دربار به حسن نیت و تدبیرو خلوص او شخصی نبود (۲).

چون میان غلام شاه بتاریخ ۳ جمادی الاولی ۱۱۸۶ هـ در گذشت، و میان سرفراز خان فرزندش بجایش نشست، همین میر بهرام خان معتمد خاص وی بود. بعد از انکه چند ماه پس ازین  احمد شاه ابدالی نیز در ماه رجب ۱۱۸۶ هـ در قندار از جهان رفت، از دربار سندهـ میر بهرام بطور سفیر خاص بدربار تیمور شاه برای تعزیت به قندهار فرستاده شد و خلعت حکمرانی سندهــ را بخطاب " خدایارخان" از دربار قندهار برای میان سرفراز خان آورد (۳). اما بسعایت راجه لیکهی که از رجال بزرگ 

--------------------------------------------------------- 

(۱)تاریخ بلوچستان:هتو رام ۱۰۰۰.

(۲)تاریخ کلهوره و استقرار حکومت تالپران از عبدالمجید جوکیه ۷-۹ خطی

(۳)تاریخ سندهـ: مهر ۱-۶۹۲.

در بار بود، بین بهرام وسر فراز بد بینی پدید آمد. و چون سرفراز خان دختر میر فتح خان تالپور را بزنی خواست، بهرام انکار کرد، و گفت : که در خاندان ما دختر دادن به اشخاص غیر خاندانی جایز نیست (۱). این اختلاف دربار با امرای تالپوری بعدا شکل عداوت گرفت، که انجام آن خیلی دردناک بود. 

از همین خاندان تالپور پدر میر بهرام که میر شهداد خان نامداشت بدربار میر یار فتح خان تالپور را بزنی خواست، بهرام انکار کرد، و گفت: که درخاندان ما دختر دادن به اشخاص غیر خاندانی جایز نیست (۱). این اختلاف در بار با امرای تالپوری بعدا شکل عداوت گرفت، که انجام آن خیلی دردناک بود.

از همین خاندان تالپور پدر میر بهرام که میر شهداد خان نامداشت بدربار میر یار محمد خان کلهوره منزتی رفیع یافت، که قصیه شهداد پور بنام او ست و در ۲ رجب ۱۱۴۷ هـ وفات یافته و فرزند هوتک  خان بن ککو خان بن شاهو خان بود.

میر بهرام در عصر خود سردار بزرگ بلوچ و مدار مهام دربار گشت. و در حین اختلاف محمد عطر خان و غلام شاه طرفدار جدی مؤخر الذکر بود. 

اما راجه لیکهی که بقول میر عظیم تتوی :

به تزویر و مکر و فریب و فساد 

در اول بنای خرابی نهاد (۲)

بحضور میان سرفراز خان بنای مفسدت نهاده بود، کار بهرام را بجائی رسانید، که سرفراز خان را اورا با پسرش میر صوبدار خان بکشت (ربیع الاول ۱۱۸۹هـ) (۳).

میر سرفراز خان در قتل بهرام  و پسرش خطای بزرگی را مرتکب شد، و بعد ازین واقعه بسبب شورش تالپوران، بنای سلطنتش متزلزل گشت. و فتح خان تالپور بن موسی خان در جنگ خدا آباد ، سر فراز خان را 

-------------------------------------------------------------- 

(۱)کتاب مذکور بحواله ریکارد رسمی حکومت بمبئی ص ۶۷۷.

(۲)فتح نامه ۶۰ (خطی)

(۳)فتح نامه ۶۶، تاریخ سندهـ قلیچ بیگ ۲-۱۶۷، تاریخ کلهوره و استقرار تالپوران ۲۳ ببعد.

شکست  داده و اسیر گردانید و برادر کوچکش محمود خان را بجای او نشاند. چون درین اوقات میر بجارخان تالپور فرزند بهرام خان از سفر حج برگشت، و میر غلام نبی فرزند نورمحمد کلهوره بر مسند حکمرانی سندهـ نشست، تمام بزرگان تالپوری با میر بجار خان متفق گشته و عمر کوت را بگرفتند. میر غلام نبی به تحریک لیکهی مدار المهام خود برو حمله برد، و در لانیاری مربط شهداد پور با هم جنگ کردند، که درین پیکار میر غلام نبی از دست لیکهی کشته شد و لیکهی گریخت (۱۱۹۰هـ).

بعد از غلام نبی برادرش عبدالنبی که شخص سفاکی بود بر مسندش نشست و میر بجار نیز حکومت اورا شناخت. و در اکثر پیکار های عصر عبدالنبی حصه گرفت. و چون تیمور شاه ابدالی در سنه ۱۱۹۴هـ به سندهـ آمد میر بجار با او صلح کرد، و مصارف لشکر کشی و مالیات را قبلو نمود، و تیموربه عبدالنبی لقب " معتمد الدوله شاه نواز خان فیروز جنگ " داد(۱).

میر بجار در تنظیم امور حکومت با کمال تدبر و دور اندیشی کوشید. ولی بزودی در ۱۱۹۴ هـ به اثر دسایس داخلی دربار و برخی از تحریکات خود خواهان دیگر کشته شد. و میر عبدالله خان فرزندش را بجای وی به سرداری تالپوران بر گزیدند. چون درین موقع میر عبدالنبی کلهوره هم از بین گریخت، میر عبدالله میان محمد صادق از اخلاف محمد اسلام خان و یار محمدد خان کلهره را به تحت امارت نشاند، و خود به ادارۀ امور کشور و جنگ های متوالی مشغول گشت، وبا کمال ارمی و همدردی به پرورش مردم پرداخت، و بدفع فتح خان تالپور و مدد خان افغان کوشید، تا که در آخر میر عبدالله و فتح خان هر دو از طرف میر عبدالنبی 

------------------------------------------------ 

(۱)فتح نامه ۷۷ ببعد فرئیر نامه ۲۲ببعد تاریخ کلهوره واستقرار تالپوران ۳۹ ببعد.

کلهوره کشته شدند ۱۱۸۶(۱)

میر عبدالنبی با این اقدام ناروای خود در سندهـ آتش فتنه و نزاع انگیخت و سردران تالپوری بعزم انتقام شمشیر کشیدند، و میر فتح علی خان تالپور برادر زادۀ بجار خان بعد از فتح هالانی در سندهـ ۱۱۹۶هـ عبدالنبی را شکست داده، زمام امور حکومت را بکف گرفت، و در سنه ۱۱۹۸هـ حیدر آباد را هم فتح کرد. و قمر الدین خان را از طرف خود بسفارت دربار کابل فرستاد. و در سنه ۱۲۰۴ هـ بر احمد خان نورزائی افغانی غالب آمد و چون درسنه ۱۲۲۰ هـ (۱۸۰۵ع) میان عبدالنبی در عین ناکامی در راجن پور مرد، و در افغانستان هم بعد از وفات تیمور شاه خانه جنگی افتاد، بنابران میر فتح خان تالپور بلا منازع حکمدار سندهـ گردید. و سلطنت دودمان کهلوره با مرگ عبدالنبی به خاندان تالپوری انتقال یافت (۲)

اینک شجره حکمرانان تالپوری را برای تکمیل معلومات متن کتاب حاضر در ذیل می آوریم:

--------------------------------------- 

(۱)تاریخ سندهـ مهر ۷۸۲-۲ ببعد بحواله کتب فوق.

(۲)تاریخ سندهـ: مهر ۲-۸۲۰ ببعد بحواله کتب مذکور.