32

سیدحسن فرقه مشر (شیون)

از کتاب: جنبش مشروطیت در افغانستان ، فصل دوم ، بخش رجال مهم در حرکت دوم مشروطیت

ولد حسین پاچا در حدود ۱۲۷۵ ش در چهار باغ لغمان در خانواده سادات کنری به دنیا آمد و در مکتب حربیۀ کابل در عصر امير حبيب الله درس خواند و چون از آنجا فارغ تحصیل گردید ، در قطعه پروانه حضوری ارگ مقرر گشت و در مراتب نظامی به رتبۀ فرقه مشری رسید و از صاحب منصبان با نام و نشان دورۀ امانی و محشور با محافل روشنفکران مملکت بود و همواره در مورد مبارزۀ سیاسی پیشقدم و ، شاعر روشنفکر زبان پشتو شمرده می شد و در سیاست مملکت عقاید میشد خاصی داشت که از آن طرفدارى يک حاکمیت نظامی استشمام می شد مثلا گاهی میگفت :

در افغانستان باید یک رژیم نظامی نظیر رژیم مصطفی کمال بوجود آید تا مردم را با استعمال قوه به طرف مدنیت جدید سوق دهد. ولی این دیکتاتوری باید برای اعراض شخصی و منافع مادی و خاندانی نباشد و هم بر خلاف طبقه منور استعمال نگردد. بلکه این گروه را در کار و فعالیت مدد گار باشد پادشاهان سابقۀ افغانستان همه برای مقاصد شخصی و خاندانی بر مردم حکمرانی مطلق العنان داشته و دیکتاتور بوده اند، ولی نتوانستند مملکت و مردم را خدمتی نمایند. 

دیکتاتور اگر مخلصانه خدمتگار باشد و هر چه میخواهد برای مردم میخواهد ، درین صورت میتواند يك جامعه پسماند ه را براه اندازد و مردم را در نتیجه به دیموکراسی و خود ارادی بودن رهنمایی نماید و به اذهان تاريک روشنی بخشد . ولی باید بجای شکستن يک بت ، بت دیگر را برای پرستش نسازد ..."

سید حسن در اوقات اغتشاش ۱۳۰۸ در جلال آباد فعالیت داشت و در نشر جریده دكور غم و بنیان گذاری بسیار ابتدائی جمهوریت با سید حیدر پاچا سهم گرفت و در دوره ظاهر شاهی فرقه مشر مرکزی وزارت حربیه بود. ولی در سنه ۱۳۱۹ ش ببهانۀ فعالیتهای مخالف سیاسی محبوس در داخل زندان کشته شد.