تبلیغ آئین بودائی از طرف روحانیون افغانستان درچین

درکتاب تاریخ آئین بودائی درافغانستان یک صفحه بسیار درخشان و بسیاربزرگ را فعالیت تبلیغ علمای بودائی این سرزمین به کشورچین اشغال کرده است این صفحه از نظرمراودت ازنظرانتشاردین و فرهنگ ازنظربسط شیوه ها وسبک های هنری،ازنظرتعلقات کلتوری بین افغانستان و کشورپهناورچین کمال اهمیت دارد وتاجائی که بخاطردارم و بچشم درچین دیدم چینی ها کمترازما بدان اهمیت نمیدهند.

شبهه ئی نیست که آئین بودائی درطی قرن ۶ ق م درهندوستان ظهورکرد و درعصرسلاله موریا مخصوصأ درعصر(آشوکا) ذریعه مبلغان هندی درافغانستان جنوبی تا حوزه رود ارغنداب منتشرو کشف کتیبه آشوکا درجوارچهل زینه این نظریه را بطورقطع ثابت میسازد اززمان آشوکا به بعد بیش ازهزار سال دین مذکوردرافغانستان رواج داشت وافغانستان به نوبت خود یکی ازمراکزبسیارمهم وبسیارفعال آئین مذکورگردید واین فعالیت ها بیشتردردوره کوشانشاهان بزرگ شدت وتوسعه پیداکرد.

کوشانشاهان بزرگ افغانستان همانطورکه درانبساط دامنه کشورکشائی های خویش درسنکیانگ وطورفان وختن بذل وتوجه کردند درتبلیغ آئین بودائی هم بی نهایت سعی بلیغ بخرچ دادند کاروان های روحانیون بودائی وقت بوقت ازاقطارافغانستان به آسیای مرکزی وازآنجا به ماروای صحرای گوبی به دیارچین و ازآنجا بیشتربطرف جنوب به استقامت (جاوا) وبطرف شرق به استقامت شرق اقصی وبجانب شمال بطرف منگولیا پیش رفتند ودرتبلیغ افکارمذهبی بودائی صرف مساعی بعمل آوردند.

اگراوراق تاریخ این فعالیت ها ورق گردانی شود؛به نام های عدۀ زیادی ازدانشمندان وعلمای بودائی کندهاری، کابلی، کاپیسائی، بامیانی وبلخی برمی خوریم که یکه پرو دسته دسته وجماعت بزرگترصدی وهزاری به قصد تبلیغ برآمده ازعلاقه های سنکیانگ وترکستان چین به خود چین پیش رفته ودرتبلیغ دین بودائی صرف مساعی کرده اند.

داستان ها و روایات قدیمه چینی آغازانتشاردین بودائی را درآن سرزمین دراواسط قرن اول مسیحی نسبت میدهند؛ روایات چینی حاکی است که بعد ازینکه جنرال (پان چاو) چینی به فتوحاتی درحوالی کاشغرموفق شد؛مجسمه هائی ازمعابد بودائی باخود به چینی به فتوحاتی درحوالی کاشغرموفق شد مجسمه هائی ازمعابد بودائی باخود به چین برد و امپراطورچین (منگ تی) از دیدن آنها به تعجیب شده خواستارشد تا از دیارغرب چین مبلغان برای تبلیغ دین بودائی احضارشود وچون درین عصروزمان کوشانی ها درافغانستان وخاک های مجاورحاکمیت داشتند تصمیم گرفته شد تا طبق خواهش خاقان چینی مبلغان به دیارچین اعزام گردد؛میگویند که درمیان دونفرروحانی که باراول عازم چین شد یک نفرآن بنام (گوبهاران) اصلأ اهل گندهارا بود.

دراواخرقرن اول درجریان قرن دوم که مصادف به عصرمملکت داری امپراطورکنیشکا است فعالیت مبلغان کسب شدت کرد وراه تبلیغ به دیارچین پیشتروکشاده شد.

منابع تاریخی شهادت میدهد که بتدریج کارمبلغان بودائی درچین بالاگرفت به نحوی که (تن)یکی دیگراز امپراطوران چینی بعد ازین که خود دین بودائی را قبول کرد درسال ۳۳۵ فرمانی مبنی بررسمیت دادن آئین بودائی درچین صادر کرد.

درین زمان فعالیت علمای گندهاری وکاپیسائی بیشتربه نظرمیخورد.روحانیون افغانستان نه تنها درراه تبلیغ شفاهی آئین صرف مساعی میکردند؛بلکه دراعمارمعابد هم سهم می گرفتند و درترجمه آثارمذهبی و انتشارآن درچین بیشترمبادرت میکردند؛چنانچه خاطره این آبادی ها و این ترجمه ها درماخذ چینی جلب نظرمیکند.

۱۹/۱/۳۰