ریشی

 سرود های آریایی که معمولا به نام سرودهای «ویدی: یاد میشود وش رح لغوی و ادبی .     حصه دوم:               ادب ویدی تا جایی که به افغانستان ارتباط دارد  عمومیات:    قراری که در حصه اول ذکر یافت, زبان سانسکریت پیش از اینکه به این نام مسمی شود, یعنی زبان سرودهای اولیه آریایی که قدیم ترین مظهر لسان هند و اروپایی شناخته شده, در ماحول هندوکش نشو و نما یافته است.           آریایی ها در آن مراحلی که بین حوزۀ اکسوس و اندوس (آمو دریا و سند) می زیستند, مراتب رشد معنوی را به اندازه کافی پیموده و سویه فکری ظبقات منور به جایی رسیده یود که الهامات دل و تخیلات عقیدۀ خود را در قالب سخن موزون در اوردند.           این سخنان موزون عبارت از سلسله اشعاری است که معروف به « سوردها» که قسمتی از میان رفته و قسمت دیگری سینه به سینه حفظ شده تا اینکه در قید تحریر و کتابت در امد. بالا اشاره کردیم که زبان سرود های آریایی , قدیم ترین مظهر هند واروپایی است، حالا به این نکته متوجه می شویم که قدیم ترین مظهر ادبی هندواروپایی ، یعنی سرودهای آریایی بار اول در قالب ادب شفاهی در کوهپایه های افغانستان به میان آمده است.           ادبیات شفاهی نسبت به ادبیات تحریر قدیم تر و طبیعی تر است و به حکم  قانون فطری میتوان گفت که کلیه اقوام بشری این مراحل را کم و بیش گذرانیده اند, ولی روی هم رفته همه جا از مراحل ابتدایی تجاوز نکرده و اگر تجاوز هم کرده باشد, حفظ نشده و آن بعدا خواهد آمد, محصول ذوق و قریحه سرایی است که از بین بعضی خانواده های آریایی بر خاسته اند و معمولا آنها را « ریشی » می گفتند. کلمه «ریشی» در عصر ویدی مفهوم جامعی داشت و به کسانی اطلاق می شد که بر تمام دانستنی ها متداوله وقت معرفت داشتند. «ریشی» ها یاد دانایان قدیم در حیات روحانی , اجتماعی , سیاسی و ادبی جامعه قیادت می کردند, و در حفظ رسوم و عنعنات و تقویۀ روحیات قومی و رهنمایی مردم به مدارج عالی اخلاقی سهم بازر و برجسته داشتند؛ و عصارۀ افکار صائب خویش را در لفافۀ اشعار و سرودهای مهیج و جذاب طوری به مردم تلقین می کردند که بعد از سه و نیم هزار سال هنوز باقی و در قطار زیباترین مظاهر ادبی بشر, قرار دارد, ریشی ها شعرایی بودند که شعر سرایی پیشه انها بود و به این وسیله در تمام طبقات از کانون خانواده ها گرفته تا دربار شاهان نفوذ داشتند, و در همه جا محبوب و محترم بودند, و فی الواقع زبان سانسکریت را پیش از اینکه زبان سانسکریت شود رواج ادبی نشو و نما و چنان توسعه دادند که در دوره های بعد نظیر آن را نمی توان یافت. سرودهای ویدی خوشبختانه نام های زیادی این ریشی ها چه مرد و چه زن حفظ کرده است و از آن به صراحت معلوم می شود که مردان و زنان آریایی در عصر ویدی, در انشاد سرود و حفظ امانت و میراث معنوی ادبی می کوشیدند؛ و در اثر اجتهاد افراد منور خانواده ها بود که این مجموعۀ بزرگ به میان آمد و در طی هزاران سال حفظ شد.