تجارت

افغانستان از زمان قدیم بر سر چهاراه تجارتی هند و چین با ممالک غربی آسیائی واقع بود، را هاي معروف تجارتی ابریشم Silkroad و راه عقاقير Spice Road هر دو از هند در این کشور میگذشت. و امتعه تجارتی هند بوسیله کاروانهاي بزرگ انتقال و مبادله می یافت .

این مبادلات تجارتی از وقتی که بر صغیر هند بوسیلۀ غزنویان وغوریان مفتوح گردید با افغانستان و از راه افغانستان به ممالک شمال و غرب آن جریان داشت و عموماً از سه شهراه کاروان روبازرگانی صورت میگرفت :

اول : ازوادي پنجاب و درياي سند علیا از گذر نیلاب و وادي پشاور به کابل . 

دوم: ازوادي درياي سند و سطی و بنگش بر راه هاي کاروان رو وادي گومل و کورم و کوتل پیوار به گردیز و غزنه و ولایت جنوبی کابل .

سوم: ازوادي ملتان وسند و بندرهاي بحري آن بر را دره، بولان ياولدي ژوب به کندهار وهرات .

از جملۀ این راه ها شهرا . شمالی پنجاب به کابل بعد از فتح این شهر بدست بابر در تصرف او بوده و کابل یک مرکز مهم تجارتي بين هندو ما وراء النهر بود وبقول خودش از قرغانه و ترکستان و سمرقند و بخارا و بلخ و حصار و بدخشان کاروانهای تجارتی به کابل می آمدو سودا خانه خوبی بود، که هر سال هفت و هشت هزا را سپ به کابل می آمد از جانب هندوستان هم پانزده و بیست هزار خانه وار کاروان به کابل وارد میگشت و متاع هندوستان از راه کابل به ممالک دیگر برده میشد و از هندرخت سفید و قند و نبات وشكر وعقاقير می آوردند. معاملات تجارتی کابل چنین پرنفع بود که سودا گران برده تاسی و چهل فایده می ستدند و در کابل ازانواع کالاي تجارتی خراسان و عراق ( ایران کنونی ) و روم (ترکیۀ عثمانی) و چین یافت میشد.

واردات مهم تجارتی هند ازین راه ها طلا و نقر ، ابریشم، اسپ فلزات، عاج، مرجان Coral عنبر Amber احجار نفیسه بخمل velvet چکن Brocade البسه ، عطریا ت، ظرف ،چینی غلامان افریقی نباتات طبی Drugs و صادرات آن انواع منسوجات و کاغذ ونيل وافيون وعقاقير واموال گوناگون دیگر بود . طوریکه بابر گوید: از هندوستان در حدود ۲۰ هزار خانوار کارو آن به کابل می آمدند که مراد از آن مردم پونده (کوچی) باشند این مردم از افغانستان گوسفند روغن، اسپ شتر و برخی عقاقیر کوهی مانند هنگ، و مومیائی وانواع منسوجات ابريشمين هرات وماوراء النهر را به هند میبردند و از آنجا شال وپتوې کشميري وانواع منسوجات و پاي پوش ملتانی و پشاوري را انتقال میدادند.

این راههای تجارتی هند اکثر در مناطق افغان نشین بین کابل وغز نی و کندها ر ودرياي سند میگذشتند و کاروانیان در تحت بدرقه این قبایل افغانی در مقابل اداي حقوق خاص گمرکی (باج راه) عبور و مرور میکردند، و گاهی بابر براي تصفيه راه کاروانهاې تجارتی بر این قبایل تاخت و تازی مینمود. تا کاروان ها به سلامت به شهرها و مراکز تجارتی برسند.