است و هست

درزبان فارسی دوواژه هستند که شماری نویسنده گان درکاربردآنها اشتباه می کنند ؛ یکی است که جمعش استند می شود و دیگری هست که جمعش هستند می شود . صیغۀ منفی هردو نیست ونیستند است .

درزبان گفتار ، بنابر خصوصیت بیان هردو یکسان تلفظ می شوند.

« است » فعل معاون یا فعل ربط است که نهاد جمله را به گزاره گره می زند ، مانند : « تا هنوز هیچ فرد یاگروهی مسؤولیت این حادثه را بدوش نگرفته است .» (ازگوگل فارسی )

«ثبات سیاسی یکی از نیازمندیهای اولیۀ افغانهاست .» (ازگوگل فارسی)

هست موجودیت را نشان می دهد .این واژه درمفرد وجمع ، به معنای وجود دارد بکار می رود . ازواژۀ هست ، کلمه های هستی به معنای موجودیت و دارایی و نیستی به معنای ناداری را داریم .

فردوسی که می گوید :

به هستیش باید که خستو شوی

زگفـــــتار بیکار یکسو شوی

یعنی به موجود بودن خداوند ، باید معترف ومقرشوی و ازگفتاربیهوده برکنارباشی.

مولانا که دردفترپنجم مثنوی می گوید :

زان که هستی سخت مستی آورد

عقل ازسر ، شرم ازدل میبرد

صدهزاران قرن پیشین را همین

مستی هستی بزد ره زین کمین

ازکلمۀ هستی مال وثروت را در نظر دارد .

بیدل که می گوید :« نیستی مارا چو آتش درقفا افتاده است .» واژۀ نیستی را به معنای ناداری و تنگ دستی به کار برده است .

وکلمۀ هستان به معنای موجودات نیز ازهست ساخته شده است ، نه از است .

کاربرد نا بجای هست را دراین مثالها می یابیم :

« واقعیت انکارناپذیروتجربۀ دست کم سه دهۀ گذشته درافغانستان نشان می دهد که افغانها قربانیهای خستۀ این کارزار جهانی هستند (استند) . » (ازیکی ازمقاله های انترنت)

« آقای وثیق نیز می گوید بسیاری از کسانی که اقدام به ساختمان سازی خود سر دراطراف آثارتاریخی هرات می کنند ، افراد زورمندی هستند ( استند ) .» انترنت )

« برخی ازفرهنگیان که مقیم خارج کشورهستند ( استند )دراین نامه ...هشدارداده اند .»

(ازانترنت)

درفرجام ، است دو جای کاربرد دارد ؛ یکی فعل معاون یا فعل معین ، مانند: نوشته است ، سروده است ، خوانده است . یعنی برای ساختن صیغۀ مفرد غایب ( دیگرکس) فعلهای ماضی نقلی یا ماضی قریب .

دیگری واژۀ رابط که نهادرا به گزاره می پیوندد ؛ چنان که دراین بیت :

سبــزاست درودشـــت ، بیـــا تا نگـــذاریم

دست از سرِآبی که جهان جمله سراب است

اینک کاربرد است وهست دریک مصرع که مثل سایرشده است:

تاریشه درآب است ، امید ثمری هست .